پژوهشـکده تحقیقـات راهبردی
مجمـع تشخیـص مصلـحت نظـام
فصلنامه روابط خارجی
2008-5419
2588-6541
2
2
2010
06
22
نقش قدرتهای بزرگ درمنطقه خلیج فارس و چالش های هژمونی آمریکا
FA
محمود
واعظی
vaezi@csr.ir
برخی نظریهپردازان سیاست آمریکا در منطقه خلیج فارس را با توجه به موقعیت محوری این منطقه در راستای تلاشهای این کشور برای کسب جایگاه هژمونیک در سطح جهانی تعبیر میکنند. با این حال آمریکا در دوران بعد از جنگ سرد و به رغم تلاش فراوان و صرف هزینههای هنگفت برای تثبیت موقعیت هژمونیک خود در منطقه خلیج فارس با چالشها و موانع جدی در این منطقه روبرو بوده است. مخالفت بازیگران منطقهای مانند ایران با هژمونی آمریکا و ناکامیهای این کشور در عرصههایی مانند عراق از موانع منطقهای هژمونی آمریکا در خلیج فارس محسوب میشود. از طرف دیگر تلاش سایر قدرتهای بزرگ برای اعمال نفوذ در منطقه، اقدامی برای موازنهسازی در مقابل آمریکا در این منطقه است. گرچه درهم تنیدگی روابط و برخورداری از منافع مشترک در فضای جهانیشده از سطح رقابت و تقابل قدرتهای بزرگ کاسته و در مقابل سطح همکاریها را افزایش داده است، اما این موضوع به معنای حذف نگرانیهای آنها از برتری کامل یک بازیگر در برابر سایر بازیگران نیست. بنابراین هر چند تلاش موازنهجویانه سختافزاری دیگر جایگاه چندانی در استراتژی قدرتهای بزرگ ندارد، اما تلاشهای موازنهجویانه در شکل نرم آن همچنان ادامه دارد. از این رو مسئله اصلی در این مقاله این است که در دوره پس از جنگ سرد قدرتهای بزرگ چه واکنشی نسبت به رفتارهای هژمونیطلبانه آمریکا در منطقه خلیج فارس از خود نشان دادهاند؟ و اینکه تلاشهای هژمونیطلبانه آمریکا در منطقه خلیج فارس علاوه بر واکنش سایر قدرتهای بزرگ با چه چالشهایی مواجه بوده است؟
خلیج فارس,قدرتهای بزرگ,هژمونی,آمریکا,موازنه
https://frqjournal.csr.ir/article_123521.html
https://frqjournal.csr.ir/article_123521_c1308a3c3a85dd589fb62be05b98ed50.pdf
پژوهشـکده تحقیقـات راهبردی
مجمـع تشخیـص مصلـحت نظـام
فصلنامه روابط خارجی
2008-5419
2588-6541
2
2
2010
06
22
مبانی فرانظری نظریه اسلامی روابط بینالملل
FA
سید
جلال دهقانی فیروزآبادی
jdehghani20@yahoo.com
کلیه نظریههای روابط بینالملل، برمبانی فرانظری خاصی استوارند. همه این نظریهها بر مبانی هستیشناختی، معرفتشناختی و روششناختی خاصی مبتنی هستند. براساس این اصول، مبانی و پیشفرضهای فرانظری، روابط و نظام بینالمللی که هریک از این نظریهها مورد مطالعه قرار میدهد از دیگری متفاوت است. یک نظریه اسلامی روابط بینالملل، در صورت وجود، نیز از این قاعده مستثنی نیست. یعنی این نظریه نیز بر مبانی فرانظری خاصی ابتناء مییابد که آن را از سایر نظریههای روابط بینالملل متمایز میسازد که به رقابت با انها می پردازد. دراین مقاله تلاش می شود تا این اصول و مبانی فرانظری استخراج و تبیین گردد. بنابراین، این نوشتار، زمینه و بستر لازم برای پردازش و ارائه یک نظریه اسلامی روابط بینالملل براساس آموزههای اسلام فراهم میسازد. بهطوریکه اصول و مبانی فرانظری استخراج شده میتواند به عنوان پیشفرضهای این نظریه در قالب مبانی علمشناسی و دینشناسی آن مورد استفاده قرار گیرد.
فرانظریه,هستی شناسی,معرفت شناسی,روش شناسی,نظریه,واقع گرایی,حکمت متعالیه,اسلام
https://frqjournal.csr.ir/article_123522.html
https://frqjournal.csr.ir/article_123522_cff347c68a51f92c85bf95bed722c8a1.pdf
پژوهشـکده تحقیقـات راهبردی
مجمـع تشخیـص مصلـحت نظـام
فصلنامه روابط خارجی
2008-5419
2588-6541
2
2
2010
06
22
هویت و امنیت اسلام و مسلمانان در آمریکا
FA
حسن
حسینی
hahosseini@ut.ac.ir
موضوع اسلام در آمریکا و تأثیرگذاری آن و حتی تأثیرپذیری از محیط سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی از جمله مسائلی است که از گذشته تاکنون مورد توجه قرار داشته است. برخی تأثیر اسلام را تهدید یا فرصت صرف و مطلق معرفی نموده و عدهای نیز آن را تهدید و فرصت توأمان و مرکب مطرح بر لزوم ملتسازی و فرهنگسازی در میان مهاجران مسلمان و فرزندان آنها که بهصورت اتباع و شهروندان درمیآیند دانستهاند. فرآیند تبدیل و تغییر اسلام از یک دین و مکتب جهانشمول و فراگیر به یک رویکرد مذهب مدنی با راهبرد و رویکرد مشت باز آغاز میگردد. مسلمانان مهاجر و مقیم باید مشت خویش را بازنموده و آمریکایی گردند در غیراینصورت درقالب تهدید محض و یا فرصت آمیخته با تهدید جدی مواجه و معرفی میگردند. اساس مطالعه ایالات متحده آمریکا و آمریکاشناسی در همین مفهوم مشت باز نهفته است. در واقع این باز کردن مشتها و بازماندن آنها و متعاقباً مشت شدن و مشت کردن فضای باز فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و امنیتی در آمریکا روایت اصلی تبیین، تحلیل و توصیه درخصوص جایگاه حضور اسلام و مسلمانان در آمریکاست. در این مقاله به این رابطه متقابل مشت باز کردن و مشت کردن فضای باز پرداخته خواهد شد.
اسلام و مسلمانان در آمریکا,مذهب مدنی,بازکردن مشت,مشت کردن فضای باز,اسلام آمریکایی,آمریکای اسلامی
https://frqjournal.csr.ir/article_123523.html
https://frqjournal.csr.ir/article_123523_dc11b4889a8aec839096de7df3286ae9.pdf
پژوهشـکده تحقیقـات راهبردی
مجمـع تشخیـص مصلـحت نظـام
فصلنامه روابط خارجی
2008-5419
2588-6541
2
2
2010
06
22
نشانهها و فرایندهای سیاست خارجی اوباما ١٠-٢٠٠٩
FA
ابراهیم
متقی
ebrahim.motaghi@gmail.com
حمید
رهنورد
hrahnavard@yahoo.com
سیاست خارجی اوباما را میتوان تابعی از نیازها و ضرورتهای ساختاری در ایالات متحده دانست. طی سالهای ٦-٢٠٠٢ زمینه برای نقد الگوهای رفتاری جورج بوش در ساختار سیاسی آمریکا به وجود آمد. ساختهای بوروکراتیک و نخبگان سیاسی آمریکا به این جمعبندی رسیدند که چنین فرایندی، مخاطرات امنیتی فراگیری را برای امریکا ایجاد خواهد کرد. سیاست تغییر امریکا در چنین فرایندی سازماندهی شد؛ اما در عمل با دگرگونیهای مشهود و قابل توجهی روبرو گردید. در این مقاله تلاش میشود تا عوامل به قدرت رسیدن اوباما در دو سطح داخلی و بینالمللی مورد توجه قرار گیرد. از سوی دیگر، شاخصهای سیاست تغییر تبیین گردیده و در نهایت پیامد آن در رفتار سیاسی و سیاست خارجی اوباما مورد بررسی قرار میگیرد. تبیین این موضوع بر اساس رهیافت ساختارگرایی در جامعه امریکا انجام میگیرد. بنابراین فرایندهای برگشتپذیر در سیاست خارجی اوباما را میتوان تحت تأثیر مؤلفههای ساختاری و بوروکراتیک در جامعه امریکا دانست. در چنین شرایطی نقش مقامات اجرایی تصمیم گیرنده کاهش مییابد.
ایران,آمریکا,سیاست خارجی,اوباما,تغییر,مذاکره
https://frqjournal.csr.ir/article_123524.html
https://frqjournal.csr.ir/article_123524_34afc7c56eef236bd52536c24ab0a5c5.pdf
پژوهشـکده تحقیقـات راهبردی
مجمـع تشخیـص مصلـحت نظـام
فصلنامه روابط خارجی
2008-5419
2588-6541
2
2
2010
06
22
کنکاشی پیرامون انواع «نگرش ها» در باب «تعامل جهانی»؛ با تأکید بر برنامه های توسعه ج.ا.ایران
FA
حسین
قریب
h.gharib37@yahoo.com
در عصر جهانی شدن ، نمی توان واحد سیاسی سرزمینی را در نظر داشت که فاقد تعامل جهانی باشد . هرگاه واحد مزبور دارای ظرفیت های قابل توجه باشد، ضرورت و لزوم تعامل جهانی بیش از پیش میگردد . ج.ا.ایران که دارای ظرفیت ها و قابلیت ها و امکانات اساسی است، باید دارای تعامل جهانی قابل قبولی باشد . هر چند که این ضرورت در اسناد بالادستی نظام مورد تأکید فراوانی بوده است، لکن عملکرد ها دارای وضعیت متعارض با اهداف و سیاستگذاری ها می باشد . در این مقاله در پی تبیین رمز شکاف بین اهداف و عملکرد ها در خصوص تعامل مثبت جهانی می باشیم . نگارنده بر این اعتقاد است که ریشه اصلی کاستی های مربوطه به نوع نگرش نخبگان سیاسی در خصوص ماهیت نظام بین المللی و محیط جهانی بازگشت دارد و این امر کیفیت تعامل جهانی را تحت تأثیر خود قرار داده است . از سوی دیگر ابهام و دغدغه نخبگان سیاسی نسبت به مرزهای خاکستری گزینه های متفاوت ارتباطی، روند ناپایداری را در نحوه و کیفیت تعامل جهانی داده است که محتاج بازنگری می باشد .
انواع نگرش,گزینه های ارتباطی,تعامل جهانی,مزیت سازی,قدرت
https://frqjournal.csr.ir/article_123525.html
https://frqjournal.csr.ir/article_123525_8de34d7e1177d3babdb6637daf56195e.pdf
پژوهشـکده تحقیقـات راهبردی
مجمـع تشخیـص مصلـحت نظـام
فصلنامه روابط خارجی
2008-5419
2588-6541
2
2
2010
06
22
ایران هراسی: دلایل و پیامدها
FA
محسن
شریعتینیا
m.shariatinia@gmail.com
هراس از ایران و تهدید پنداشتن آن به طور وسیعی در میان دولت های منطقه خاورمیانه ونیز در پهنه جهانی وجود دارد. در این مقاله نویسنده دلایل این پدیده و نیز پیامدهای آن بر موقعیت بین المللی ایران را مورد بررسی قرار داده است. از منظر نویسنده ایران هراسی معلول دو دسته عوامل ساختاری و غیر ساختاری است. قدرت ، مجاورت جغرافیایی و قدرت تهاجمی از علل ساختاری ایران هراسی اند و نیات تهاجمی و ترویج ایران هراسی و از علل غیر ساختاری آن محسوب شده اند. پیامد ایران هراسی از منظر نویسنده شکل گیری ائتلافی چرخ-پره ای با محوریت آمریکا و با اتخاذ استراتژی های موازنه گری سخت و نرم برای محدود کردن ایران است.
ایران هراسی,قدرت,نیات,ائتلاف,موازنهگری
https://frqjournal.csr.ir/article_123526.html
https://frqjournal.csr.ir/article_123526_41d2215bbffbc4c7163fc9063b31c7be.pdf
پژوهشـکده تحقیقـات راهبردی
مجمـع تشخیـص مصلـحت نظـام
فصلنامه روابط خارجی
2008-5419
2588-6541
2
2
2010
06
22
ابعاد و پیامدهای پایان عصر نفت
FA
مسعود
موسوی شفایی
masoud_mousavi@yahoo.com
اکثر استراتژیستها بر این باورند که احتمال بروز یک جنگ عمده میان قدرتهای بزرگ در نظام بین الملل کنونی ناچیز است، ولی در عین حال انرژی و تامین امنیت آن هنوز از معدود حوزه هایی است که ظرفیت آن را دارد که جنگی عمده بر سر آن روی دهد. این امر از آن جهت اهمیت دارد که هشدار نزدیک شدن به قلۀ نفت هر روز جدی تر می شود. این هشدار خبر از آن می دهد که چیزی به پایان عصر نفت نمانده است. این مقاله ضمن تبیین مفهوم قلۀ نفت و بررسی میزان جدی بودن آن، ابعاد و پیامدهای پایان عصر نفت را روشن سازد.
قلۀ نفت,امنیت انرژی,قدرتهای بزرگ,ایران
https://frqjournal.csr.ir/article_123527.html
https://frqjournal.csr.ir/article_123527_faed2f738cec6ed8d53774e422a950cb.pdf