پژوهشـکده تحقیقـات راهبردی
مجمـع تشخیـص مصلـحت نظـام
فصلنامه روابط خارجی
2008-5419
2588-6541
2
4
2010
12
22
اکو و توسعه ایران
FA
سهراب
شهابی
shahabiss@yahoo.com
محمدحسن
شیخ الاسلامی
mhsheikh@gmail.com
جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از سه عضو موسس سازمان اکو، همواره بیشترین اهتمام را نسبت به حفظ موقعیت این سازمان داشته است. در حال حاضر، اکو تنها سازمان منطقهای و بینالمللی است که مقر آن در قلمرو جمهوری اسلامی ایران قرار دارد؛ حدود ۲2درصد بودجه سالانه این سازمان را ایران تامین میکند؛ بیش از۲۰ درصد کارشناسان آن ایرانیاند و بنابراین دامنه آزادی عمل و تاثیرگذاری ایران در این سازمان بیش از هر سازمان دیگر است. این مقاله می کوشد استدلال نماید که فارغ از هر نگاه کلان و راهبرد کلی که برای توسعه کشور اتخاذ شود، اکو ظرفیتهایی را در اختیار جمهوری اسلامی ایران می گذارد که می تواند در راستای توسعه کشور مثبت و موثر ارزیابی شود: اکو یکی از مجاری مناسبی است که میتواند منطقهای شدن اقتصاد ایران را میسر سازد، این سازمان در فضای بسته و پرفشار بینالمللی آزادی عمل و توان تاثیرگذاری خاصی در اختیار می گذارد و سایر دستاوردهایی را نیز که از عضویت در همپیوندیهای منطقهای انتظار می رود کم و بیش تامین می کند.
اکو,توسعه اقتصادی,اقتصاد ایران,اکوتا,موافقتنامه تجاری
https://frqjournal.csr.ir/article_123535.html
https://frqjournal.csr.ir/article_123535_7a3b01be11e25badd6100af6b7fd0055.pdf
پژوهشـکده تحقیقـات راهبردی
مجمـع تشخیـص مصلـحت نظـام
فصلنامه روابط خارجی
2008-5419
2588-6541
2
4
2010
12
22
تحریم علیه جمهوری اسلامی: جایگزین جنگ تا مولفه اصلی مهار
FA
مصطفی
زهرانی
mostafazahrani@yahoo.com
این مقاله در یک ارزیابی کلی از دور چهارم تحریم های بین المللی علیه جمهوری اسلامی این فرض را بنا قرار می دهد که اگر حتی تحریم در بخش اقتصادی موفق باشد، در هدف اصلی خود یعنی تعلیق برنامه هسته ای ایران در مدت زمان مطلوب غرب شکست خواهد خورد. با چنین فرضی، بدیل های موجود برای تحریم جاری می تواند جنگ (با اهداف متفاوت و شدت های گوناگون) یا مهار باشد. اما در این بررسی نشان داده خواهد شد که چون جنگ در مدت مورد بحث منتفی است، تحریم در کوتاه مدت کم اثرتر می شود و در نتیجه، تشدید تحریم بعنوان شاخص سیاست کلان "مهار" غالب می شود و سیاست سه دهه گذشته آمریکا یعنی مهار با ظرافت ها و ابعاد جدیدتری همچنان تداوم خواهد داشت.
تحریم,مهار,جنگ,قطعنامه,شورای امنیت
https://frqjournal.csr.ir/article_123536.html
https://frqjournal.csr.ir/article_123536_952a4ebfade4ce36cb9d0a1a8a48faa1.pdf
پژوهشـکده تحقیقـات راهبردی
مجمـع تشخیـص مصلـحت نظـام
فصلنامه روابط خارجی
2008-5419
2588-6541
2
4
2010
12
22
جهان سومگرایی در نظام بینالملل
FA
ارسلان
قربانی
رضا
سیمبر
simbar@guilan.ac.ir
این مقاله کنکاشی درخصوص جنبش جهان سوم گرایی درعرصه روابط بین الملل است. در حالی که تاریخچه این حرکت ارایه می شود محدودیتها و فرصتهای فراسوی آن نیز مطرح خواهد شد. این جنبش به عنوان یک پدیده تاریخی دارای نسلهای گوناگونی است که می توان گفت زاییده ایده ها و فعالیتهای مختلف ملی گرایانی است که پیشقراول جنبشهای ضداستعماری بودند. در این برهه تفاسیر گوناگونی از سنتها و هنجارهای فرهنگی قبل از استعمار آمیخته بامارکسیسم و سوسیالیسم ارایه شد مضافاً اینکه دیدگاه های غربی مبتنی بر نوگرایی و توسعه نیز مورد استفاده قرارمی گرفت. در این نوشتار نشان داده خواهد شد که چگونه این جنبس به دلیل پارادوکسهای موجود در پاردایم استعمار زدایی و اقتصاد سیاسی دوران جنگ سرد رو به افول گذاشت. ایده اصلی این است که اگر چه ایده جنبش جهان سوم گرایی با فرازو نشیبهای زیادی مواجه شده است اما هنوز در روند تنازعات شمال– جنوب در قرن حاضر تاثیر گذار می باشد.
جهان سوم گرایی,نظام بین الملل,جنبش عدم تعهد,جنگ سرد,تنازع شمالجنوب
https://frqjournal.csr.ir/article_123537.html
https://frqjournal.csr.ir/article_123537_04f86308a1136186ef9049a7c199162a.pdf
پژوهشـکده تحقیقـات راهبردی
مجمـع تشخیـص مصلـحت نظـام
فصلنامه روابط خارجی
2008-5419
2588-6541
2
4
2010
12
22
نظریه موازنه قدرت والتز: نقد و بررسی کارآمدی آن در عصر حاضر
FA
ابوالفضل
عظیمی
بهاره
سازمند
sazmand_bahareh@yahoo.com
علیاکبر
نظری
بر اساس برخی نظریههای مشهور و سنتی روابط بینالملل از جمله نوواقعگرایی به صرف وجود شروط و شرایط حداقلی چون آنارشی نظام بینالملل و وجود قدرتها و کشورهائی که به دنبال حفظ بقا خود باشند، ما شاهد بازی موازنه قدرت خواهیم بود و این انتخاب از پیش تعیین شده کشورها میباشد. اما واقعیت این است که در عرصه عمل با وجود گذشت نزدیک به دو دهه از فروپاشی اتحاد شوروی و پایان دوره جنگ سرد، هنوز در عرصه بینالمللی موازنه قوائی صورت نگرفته است و لذا ذهن هر پژوهشگری بصورت طبیعی با سوالات زیادی مواجه میشود از جمله اینکه علم روابط بینالملل چه توضیحی میتواند در این زمینه داشته باشد؟ هدف از ارائه این مقاله تلاش برای پاسخ به سوالات مذکور است. بدین منظور ابتدا نظریه توازن قدرت والتز مورد بررسی قرار گرفته و با بازبینی نقطه نظرات وی در این زمینه، نظر منتقدان درباره مشکلات منطقی و ناسازگاریهای تاریخی در ارتباط با این نظریه بررسی میشود. سپس مفروضات نظری نوشتار حاضر ارائه شده و به عوامل تاثیرگذار بر اتخاذ رفتارهای متفاوت دولتها در نظام بینالملل از جمله جهتگیری موازنه قدرت پرداخته میشود و در بخش پایانی نیز نتیجهگیری و جمعبندی ارائه میگردد.
موازنه قدرت,کشورهای تجدیدنظر طلب,هژمون,یکجانبهگرائی و قطبیت,والتز
https://frqjournal.csr.ir/article_123538.html
https://frqjournal.csr.ir/article_123538_9b0956f988eb0c5da1d99469d0b82ac6.pdf
پژوهشـکده تحقیقـات راهبردی
مجمـع تشخیـص مصلـحت نظـام
فصلنامه روابط خارجی
2008-5419
2588-6541
2
4
2010
12
22
درک روابط بینالملل؛ رویکردی قرآنی
FA
اصغر
افتخاری
asg.eftekhari@gmail.com
اگرچه اسلام به عنوان یک دین، در مقام نخست تحول نظام اعتقادی انسان و هدایت وی به سوی الگویی عملی در حیات فردی و اجتماعیاش را مدّنظر دارد که در نهایت به «رستگاری» اخروی او ختم میشود؛ اما معنای این سخن انحصار گزارههای دینی به حوزه رفتار فردی و اجتماعی نیست. اسلام به دلیل جامعیت و کمال ذاتیای که دارد، برای تمام حوزههای حیات فردی و جمعی ـ از جمله سطح بینالمللی ـ اصول راهنما دارد. در مقاله حاضر نگارنده به بررسی تصویر قرآنی از روابط بینالملل پرداخته و تلاش دارد تا با تحلیل گزارههای قرآنی به فهمی اسلامی از نوع مناسبات، قواعد و اصول رفتاری و بالاخره ماهیت روابط بینالملل دست یابد. برای این منظور ضمن طرح و پیشنهاد الگوی تحلیلی «ساخت معنایی تاسیسات حقوقی»، گزارههای قرآنی در قالب رویکردی تطبیقی (بین دو ساخت معنایی جاهلی و اسلامی)، تحلیل و نتایج کاربردی آن برای درک هرچه بهتر روابط بینالملل استنتاج و عرضه شدهاند. بر این اساس نظریه اسلامی روابط بینالملل بر بنیاد سه اصل ایمانگروی، سعادتمندی، ولایتمداری با عنوان کلی «نظریه اخلاقگرای واقعبینانه»، استنتاج و معرفی شده است.
روابط بینالملل,قدرت,اسلام,قرآن کریم,اصول بینالمللی
https://frqjournal.csr.ir/article_123539.html
https://frqjournal.csr.ir/article_123539_aff6f9be89ee613e1bbb1e255c3f6a86.pdf
پژوهشـکده تحقیقـات راهبردی
مجمـع تشخیـص مصلـحت نظـام
فصلنامه روابط خارجی
2008-5419
2588-6541
2
4
2010
12
22
دین و روابط بینالملل؛ یک نگاه انتقادی
FA
سید
جواد طاهایی
tahaee@csr.ir
درک مفید و واقعگرایانه از تحولات دینی سالیان اخیر در سیاست جهانی، از طریق ابزارهای تحلیلی و مفاهیم علم موجود و نهادینه روابط بینالملل ممکن نیست که این به دلیل ماهیت امر فرهنگی است. از طرف دیگر بحث رابطه دین و روابط بینالملل در اساس خود، نتیجة انتزاعی نادرست از تأثیرات انقلاب ایران بر شرایط منطقهای و جهانی و به دنبال آن، بر دانش کنونی روابط بینالملل است. بنابراین درکی واقعی از روابط دین و سیاست بینالملل در دورة کنونی لازم است. با این حال ضروری است به محدودیت ارزش و به برد محدود مقولاتی که اندیشیده شدهاند ولی تجربه نشدهاند واقف باشیم و بر عکس، باید به فایده، به ضرورت و به گستردگی بیحد مقولاتی که تجربه شدهاند ولی هنوز به آنها تفکر نشده توجه داشت و شایسته است که این مقولات در اولویت فعالیتهای پژوهشی ما قرار گیرند. جمهوری اسلامی در رأس این مقولات قرار دارد.
دین,روابط بینالملل,فرهنگ,تمدن,سیاست خارجی
https://frqjournal.csr.ir/article_123540.html
https://frqjournal.csr.ir/article_123540_ce492f03eb453d34b8d5c67a7f8bcf9a.pdf
پژوهشـکده تحقیقـات راهبردی
مجمـع تشخیـص مصلـحت نظـام
فصلنامه روابط خارجی
2008-5419
2588-6541
2
4
2010
12
22
هویت و غیریت در زمان شکل گیری کشور ایران از منظر شاهنامه: دیدگاه انسانباورانه ایرانی در سیاست خارجی
FA
فرهاد
عطایی
atai53@gmail.com
مجید
بهستانی
behestaniam@gmail.com
هم اکنون، با گذار از حاکمیت روشهای کمی و اثبات گرایانه در حوزه علوم اجتماعی، و اطلاع از تاثیرگذاری جدی عامل مغفول فرهنگ در این حوزه، توجه به تعامل فرهنگ و هویت، و روابط خارجی به جدی ترین مباحث رشته روابط بین الملل تبدیل شده است. پذیرش تاثیرگذاری فرهنگ در سیاست خارجی به معنای قبول تنوعات در آن است. در این مقاله از منظری ایرانی و با روش تاریخی و دیدگاه تحلیلی به متون کهن پارسی، در اینجا مشخصا شاهنامه فردوسی، به برخی از ابعاد تاثیرگذاری این عامل بر روابط خارجی پرداخته شده است. چگونه "خود" و "دیگری"در شاهنامه بازنمایی شدهاند؟ آیا تمایز آشکاری میان ایرانی و غیرایرانی در ذهنیت فردوسی وجود دارد؟ کدام دیدگاه فرهنگی می تواند با دیدگاه فردوسی مطابقت داشته باشد؟انعکاس این نگرش در روابط خارجی چیست؟ در این مقاله ادعا شده است که فردوسی با نگاهی خاص فرهنگی به مقوله روابط خارجی می نگریست که آن را " دیدگاه انسان باورانه ایرانی در سیاست خارجی" می نامیم. دیدگاهی که ضمن تاکید بر هویت ممدوح ایرانی، اصالت را بر گسترش اخلاق و ارزشهای انسانی میگذارد و در دام تعصبات قومی نمیافتد.
فردوسی,شاهنامه,هویت,سیاست خارجی,ملت باوری
https://frqjournal.csr.ir/article_123541.html
https://frqjournal.csr.ir/article_123541_bc9a87c8ad3fccd62da8c07f3ebcee0e.pdf
پژوهشـکده تحقیقـات راهبردی
مجمـع تشخیـص مصلـحت نظـام
فصلنامه روابط خارجی
2008-5419
2588-6541
2
4
2010
12
22
سیاست جغرافیایی و توسعهطلبی: شهرکسازی در اراضی اشغالی
FA
حسین
آجورلو
سید
روحالله حاج زرگرباشی
0000-0003-2451-8624
r.zargarbashi@yahoo.com
سیدکاظم
سجادپور
smksajjad@yahoo.com
با اعلام فلسطین به عنوان سرزمین موعود و آغاز مهاجرت یهودیان به این منطقه، همواره یکی از مباحث مورد مناقشه، توسعهطلبی اسرائیل نسبت به اراضی فلسطینی بوده است. این کشور تا قبل از دهه هفتاد با سوء استفاده از فضای سنگین جنگ سرد، در سرزمینهای عربی وارد درگیریهای نظامی شد و بخشهایی از آنها را به اشغال در آورد. با عبور از دهه هفتاد توسعهطلبی اسرائیل از طریق زور و اجبار از نظر جامعه جهانی قابل پذیریش نبود. از اینرو اسرائیل، توسعهطلبی را از طریق انتقال یهودیان به مناطق اشغالی 1967 و اسکان آنان در آن مناطق در قالب شهرکسازی ادامه داد تا بتواند بافت جمعیتی این سرزمینها را به نفع یهودیان تغییر دهد. در این مقاله ضمن بیان این روند سعی شده تا آنرا در قالب "نظریه میدان متحد" استفان بار جونز تحلیل و بررسی نماید که در پایان این نتیجه حاصل میشود که اسرائیل در پس شهرکسازی به دنبال توسعهطللبی و الحاق سرزمینهای اشغالی فلسطین میباشد.
شهرکسازی,توسعهطلبی,اسرائیل,نظریه میدان متحد,انتقال جمعیت
https://frqjournal.csr.ir/article_123542.html
https://frqjournal.csr.ir/article_123542_50f011603f516d678145e9b63de40032.pdf
پژوهشـکده تحقیقـات راهبردی
مجمـع تشخیـص مصلـحت نظـام
فصلنامه روابط خارجی
2008-5419
2588-6541
2
4
2010
12
22
نقش آمریکا در نوسانات قیمت نفت بعد از 2001
FA
حسین
پوراحمدی
h-pourahmadi@sbu.ac.ir
زینب
صدوقی
در نظام اقتصاد سیاسی جهانی یکی از مهمترین ابعاد امنیت انرژی، ثبات قیمت نفت است. عوامل موثری همچون میزان ظرفیت تولیدی اعضای اوپک و غیر اوپک و میزان مصرف، قیمت نفت را تحت تاثیر قرار می دهند. تغییرات قیمت نفت در زمان افزایش و کاهش ناگهانی قیمتها یا به عبارتی شوک قیمت نفت آثاری را برای هریک از بازیگران بازار جهانی نفت اعم از تولید کنندگان، مصرف کنندگان و شرکت های نفتی بین المللی به دنبال داشته باشند. علیرغم وجود عوامل و بازیگران متعدد تاثیر گذار بر قیمت نفت اما، در این میان نقش آمریکا به لحاظ دارا بودن بازار عرضه و نیز مصرف، ذخایر نفتی و بویژه تحولات نرخ برابری دلار از مهمترین عوامل موثر بر تغییرات قیمت نفت بعنوان عوامل غیر اوپک خصوصا از سال 2001 به بعد محسوب می شود. این مقاله در تلاش است تا با بکارگیری رویکرد اقتصاد سیاسی بین الملل به بررسی عوامل تغییرات قیمت نفت بعد از سال 2001، نقش نوسانات نرخ برابری دلار بر تغییرات قیمت نفت و تغییر ظرفیت تولیدی و مصرف کشورهای غیر اوپک بویژه آمریکا بپردازد.
اقتصاد سیاسی,امنیت انرژی,عرضه و تقاضای نفت,تولید کنندگان غیر اوپک,قیمت اسمی
https://frqjournal.csr.ir/article_123543.html
https://frqjournal.csr.ir/article_123543_7fa3946ea15cdc7ce2b3e9778d3b9bb5.pdf