2024-03-29T17:13:16Z
https://frqjournal.csr.ir/?_action=export&rf=summon&issue=15930
فصلنامه روابط خارجی
روابط خارجی
2008-5419
2008-5419
1398
11
4
نقش و عملکرد قدرتهای بزرگ در تأسیس، تثبیت و گسترش جهانی حقوق بینالملل
حسین
دهشیار
ابوذر
عمرانی
به عقیدۀ بسیاری از پژوهشگران، حقوق بینالملل طی قرون اخیر در راستای تحقق اهداف قدرتهای بزرگ و در سایۀ آن شکل گرفته و رشد یافته است. بر این مبنا نقش قدرتهای بزرگ در شکلگیری و توسعه حقوق بینالملل تا حدودی مبهم و متناقض مینماید. در این راستا این سؤال مطرح میشود که «قدرتهای بزرگ نظام بینالملل چرا و چگونه در شکلگیری و گسترش حقوق بینالملل تعیین کننده میباشند؟». قدرتهای بزرگ به علت جایگاهی که به لحاظ توانمندیهای مختلف دارند، از طریق نهادسازی، شکل دادن به معاهدات، تفسیر قوانین و هنجارسازی نقش کلیدی در شکل دادن و گسترش حقوق بینالملل دارند. قواعد حقوقی و نهادهای بینالمللی میتوانند هزینههای حفظ سیستم را کم کنند و بر مشروعیت اقدامات قدرتهای بزرگ بیفزایند. بنابراین پژوهش حاضر مدعی است قدرتهای بزرگ شکل دهنده، تثبیت کننده و حامی قواعد حقوقی میباشند. در این راستا بر مبنای روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از دادههای تاریخی به نقش قدرتهای بزرگ نظام بینالملل در ایجاد و گسترش حقوق بینالملل پرداخته است.
حقوق بینالملل
نهادهای بینالمللی
قدرتهای بزرگ
ایالاتمتحده آمریکا
هژمون
2020
02
20
5
33
https://frqjournal.csr.ir/article_118379_9fc7137cda8a34672465512d412e1c90.pdf
فصلنامه روابط خارجی
روابط خارجی
2008-5419
2008-5419
1398
11
4
قدرت ژئوپلیتیکی و روابط ژئوانرژی روسیه با اتحادیه اروپا در اوراسیای بزرگ
رضا
سیمبر
دانیال
رضاپور
انرژی بهعنوان یکی از مهمترین مسائل جهانی و گاز طبیعی به خاطر دارا بودن خصوصیات منحصربهفرد، بهویژه در نحوه و مسیر انتقال آن، در قرن حاضر از اهمیت زیادی برخوردار است. از اینرو، در چهارچوب ژئواکونومیک مفاهیمی چون امنیت انرژی، تولیدکنندگان و مصرفکنندگان انرژی و خطوط انتقال گاز در گفتمان «ژئواکونومیکی» جایگاهی ویژه یافته است. مصرف بالا و نیاز روزافزون اتحادیه اروپا به انرژی به علت کمبود منابع و به تبع آن نیاز به واردات انرژی بهخصوص از روسیه بهعنوان بزرگترین دارندۀ منابع گازی جهان عاملی بوده که مسکو از قدرت ژئوپلیتیکیاش بهعنوان ابزاری برای اجرای اهداف مدنظر خود در حوزۀ سیاسی و اقتصادی تلاش روزافزون کند. علاوه بر روسیه و اتحادیه اروپا، در این پژوهش کشورهای ترانزیتی که گاز روسیه به وسیلۀ خطوط لوله از خاک آنها عبور میکند نیز بهعنوان بازیگر سوم تاثیرگذار در نظر گرفته شدهاند. پرسش اصلی مقاله با توجه به مباحث فوق، این چنین مطرح میشود که «چه مؤلفههای ژئوپلیتیکی موجب شکلگیری همکاری و ستیزۀ روسیه و اتحادیه اروپا در قبال مسئلۀ انرژی شده است؟» ادعای مقاله اینگونه مطرح میشود که فضای حاکم بر روابط دو بازیگر در چهارچوب ژئواکونومی در قبال بحران اوکراین، پروژههای خط لوله، بسته انرژی سوم و تحقیقات ضد تراست اتحادیه علیه روسیه، دورۀ جدیدی از رقابت و همکاری ژئوپلیتیکی روسیه و اتحادیه اروپا را رقم زده است. روش تحقیق در این مقاله، توصیفی _ تحلیلی و ابزار گردآوری اطلاعات کتابخانهای و فضای مجازی است.
روسیه
اتحادیه اروپا
امنیت انرژی
خطوط لوله
اوکراین
2020
02
20
35
61
https://frqjournal.csr.ir/article_118381_e5106dde3265a47a8acfb6d05315eded.pdf
فصلنامه روابط خارجی
روابط خارجی
2008-5419
2008-5419
1398
11
4
مضامین و چالش های نقش راهبردی دیپلماسی اقتصادی در توسعۀ تجارت خارجی ایران
مجتبی
رستمی
فرشید
نمامیان
ساختار اقتصادی کشورها تحت تأثیر سیاست خارجی است. دیپلماسی بهعنوان نقش اول توسعۀ اقتصادی بهشمار میرود؛ بنابراین بهبود روابط ایران در سطح منطقه از اهمیت زیادی برخوردار است که در پژوهشهای پیشین توجه چندانی به آن صورت نگرفته است. این مطالعه با هدف «بررسی و شناسایی مضامین و چالشهای نقش راهبردی دیپلماسی اقتصادی در توسعۀ تجارت خارجی ایران» صورت گرفته است. در این پژوهش، با روش کیفی تحلیل تم و نمونهگیری به صورت غیراحتمالی هدفمند با تکنیک گلولهبرفی انتخاب گردید. گردآوری دادهها از طریق مصاحبۀ نیمه ساختاریافته با کارشناسان و خبرگان و فعالان در حوزۀ تجارت خارجی انجام شد و با روش تحلیل تم، مضامین و چالشهای اصلی دیپلماسی اقتصادی استخراج و دستهبندی شد. در پژوهش حاضر پس از بررسی و استخراج نهایی ماتریس، سه مضمون بهعنوان چالشهای پیشرو مشخص گردید که مضامین نهایی عبارتنداز: ضعف نظام ساختاری سیاست خارجی در بستر جذب و انتقال «ظرفیتها» و«فرصتهای اقتصادی»، عدم تعادل کارکردهای نهادهای اقتصادی در پیشبرد توسعۀ تجارت خارجی در بازارهای بینالمللی، تخریب زنجیرۀ ارزش در استفاده از ظرفیتهای داخلی و افزایش فعالیتهای غیرمولد.
دیپلماسی اقتصادی
تجارت خارجی
توسعه
تحلیل تم
دیپلماسی
2020
02
20
63
79
https://frqjournal.csr.ir/article_118382_480f17fedef088638c206c8c5beff04f.pdf
فصلنامه روابط خارجی
روابط خارجی
2008-5419
2008-5419
1398
11
4
تغییر رهبری و تحول در راهبرد منطقه ای امارات متحده عربی (2014-2020)
هادی
غلامنیا
سعید
پیرمحمدی
امارات تا سال 2000م. عمدتاً بهعنوان دنبالهروی ریاض در روندهای امنیتی و سیاست منطقهای این کشور عمل میکرد. از سال 2004م. که «شیخ خلیفه بنزاید» به قدرت رسید در نتیجۀ عواملی چون تثبیت نسبی نقش و جایگاه امارات در نظم منطقهای و بینالمللی، انباشت ثروت و تقویت روابط با آمریکا، سیاست خارجی امارات وارد فضایی جدید شد. وجه مشخصۀ این دوره که با ولیعهدی محمد بنزاید کامل شد، ارائه تعریفی جدید از نقش منطقهای امارات میباشد. تحت این شرایط، امارات پروژۀ منطقهای خود را در قالب تحرکات جدید در حوزۀ ژئوپلیتیکی غرب آسیا و شمال آفریقا آغاز کرد. محمد بنزاید از زمان رسیدن به مسند قدرت نوعی تغییر در سیاست منطقهای امارات بهوجود آورده است. امارات تحت ریاست محمد بنزاید سیاست خارجی مداخلهگرایانهای را در پیش گرفته که هدف آن طرح ابوظبی بهعنوان یک قدرت منطقهای میباشد. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که «سیاست منطقهای امارات از زمان روی کار آمدن محمد بنزاید چه تحولاتی را تجربه کرده است؟» یافتههای مقاله بر مبنای گزارههای «نظریۀ تصمیمگیری» نشان میدهد که تحول بنیانهای سیاست خارجی امارات از جمله دگرگونی در ادراکات، برداشتها، و بهطور کلی منافع، هویتها و ترجیحات تصمیمگیرندگان از قدرت نسبی این کشور در سطح منطقهای و نظام بینالمللی عاملی بوده که ابوظبی را به ایفای نقش منطقهای جدید و مبتنی بر حضور فعال در بحرانهای منطقهای ترغیب نموده است. روش پژوهش در این مقاله از نوع تبیینی بوده و اطلاعات مورد نیاز نیز به روش کتابخانهای و استفاده از منابع اینترنتی گردآوری شده است.
امارات متحده عربی
راهبرد منطقه ای
محمد بن زاید
خاورمیانه
نظریۀ تصمیم گیری
2020
02
20
81
111
https://frqjournal.csr.ir/article_118392_931ee6c6ac4bf9f2c2d74f0bca68c1c4.pdf
فصلنامه روابط خارجی
روابط خارجی
2008-5419
2008-5419
1398
11
4
تبیین ژئواستراتژی بازیگران مداخله گر و پیرامونی حوزۀ خزر و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران
سیدمحمد
طباطبایی
سید محمدحسین
حسینی
ماهیت ژئوپلیتیک حوزۀ خزر و نگرش متعارض بازیگران ساحلی نسبت به یکدیگر که نشأتگرفته از تحولات دوران پساشوروی است، این حوزه را مستعد تاثیرگذاری بازیگران مداخلهگر و پیرامونی ساخته است. به همین منظور، بازیگران مداخلهگر و پیرامونی که بخش مهمی از نظام ژئوپلیتیکی خزر را تشکیل میدهند، به واسطۀ برقراری روابط سیاسی _ امنیتی با بازیگران ساحلی به گسترش نفوذ در این حوزه میپردازند. در این میان بازیگرانی نظیر آمریکا، اتحادیه اروپا، اسرائیل و چین که در حلقۀ مداخلهگر هستند و کشورهایی همانند ترکیه، گرجستان، ازبکستان، ارمنستان و افغانستان نیز که در حلقۀ پیرامونی خزر قرار دارند، میتوانند در روابط متقابل با یکدیگر یا بازیگران ساحلی تأثیرگذار باشند. بنیاد پژوهش کنونی بر این سؤال استوار است که «ژئواستراتژی بازیگران مداخلهگر و پیرامونی حوزۀ خزر چگونه امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را تحت تأثیر قرار میدهد؟» فرضیه تحقیق این است که بازیگران مداخلهگر و پیرامونی از طریق گسترش روابط نظامی ـ امنیتی با بازیگران ساحلی خزر در نظامی کردن این حوزه مؤثر هستند و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را در این حوزه با چالش مواجه میسازند. این مقاله با استفاده از روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی و گردآوری دادهها به صورت کتابخانهای و منابع اینترنتی به بررسی رویکردها و اقدامات امنیتی و نظامی چهار بازیگر مداخلهگر و پنج کشور پیرامونی در حوزۀ خزر و تأثیر آنها بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران پرداخته است.
ژئواستراتژی
امنیت ملی
بازیگران مداخله گر و پیرامونی خزر
جمهوری اسلامی ایران
2020
02
20
113
141
https://frqjournal.csr.ir/article_118393_81eb1709267d6c5e50ec3db29e5c2760.pdf
فصلنامه روابط خارجی
روابط خارجی
2008-5419
2008-5419
1398
11
4
روابط روسیه و اسرائیل در پرتو نقش منطقهای ایران
جواد
شعرباف
هاجر
جرست
با روی کار آمدن پوتین در سال 2000 م. و اتخاذ سیاست موازنهسازی میان بازیگران بینالمللی، سیاست خارجی روسیه در قبال کشورهای خاورمیانه تغییر کرد. در همین راستا روابط روسیه با اسرائیل نیز دچار تحول و چرخش قابل توجهی شد. این دو با اتخاذ سیاست عملگرایانه مبتنی بر منفعت، پس از چهل سال، تلاش نمودهاند سطح و عمق روابط خود را نسبت به گذشته توسعه دهند. این نوشتار تلاش دارد با نگاه واقعگرایانه و با روش کتابخانهای به این پرسش پاسخ دهد که «روابط روسیه و اسرائیل در دوران ریاست جمهوری "پوتین" چگونه تغییر کرده است و تأثیر ایران بر این روابط چگونه بوده است؟» فرضیۀ پژوهش اینگونه بوده است که روسیه و اسرائیل با تغییر سیاست و تحت تأثیر شرایط بینالملل روابط گستردهای را در ابعاد مختلف تجربه میکنند. بررسی روابط روسیه و اسرائیل نشان میدهد روابط این دو ضعیف، اما رو به افزایش است. روابط تجاری محدود به تجارت مواد اولیه است و تجارت کالاهای مبتنی بر تکنولوژی به دلیل الگوی سیاست خارجی اسرائیل به صورت محدودی انجام میشود. روابط نظامی نیز به دلیل وابستگی شدید صنایع نظامی اسرائیل به آمریکا ضعیفترین رابطۀ بین اسرائیل و روسیه است. با وجود موضوعات مهم استراتژیک همچون مسئلۀ ایران و خاورمیانه، و روابط استراتژیک اسرائیل و آمریکا که مانع گسترش روابط آنها میشود، طرفین در جهت تقویت روابط تلاش میکنند.
روسیه
اسرائیل
ایران
خاورمیانه
روابط دوجانبه
2020
02
20
143
170
https://frqjournal.csr.ir/article_118394_631dbe9852c9052ef79bd88b259c3b70.pdf