پژوهشـکده تحقیقـات راهبردی
مجمـع تشخیـص مصلـحت نظـامفصلنامه روابط خارجی2008-54191420091222سازوکارهای بینالمللی و میزان بازدارندگی آنها در نقض حقوق بشر123507FAحسین مهرپورJournal Article19700101یکی از موضوعات مهم دنیای امروز که مایة نگرانی جامعة بشری در دهه اول قرن بیستویکم است، نقض فراگیر حقوق بشر در سراسر جهان، توسط دولتهای مختلف، نسبت به اتباع خود و یا دیگر ملیتها و اقوام است. تمهیدات مختلف بینالمللی مشخصاً پس از جنگ جهانی دوم و تأسیس سازمان ملل، برای جلوگیری از نقض حقوق بشر یا کمکردن دامنة آن، اتخاذ شده است. این تمهیدات و سازوکارها بهاختصار عبارت است از: تدوین و تصویب اسناد متعدد بینالمللی، تبیین موازین و مفاهیم حقوق بشر، سوق دادن دولتها به سمت تصویب آن اسناد، ایجاد التزام و تعهد قراردادی برای اجرای آنها و نیز تأسیس نهادهای گوناگون نظارتی و اجرایی که جدیدترین آنها شورای حقوق بشر و دیوان کیفری بینالمللی است. جز دیوان کیفری بینالمللی که میتواند تصمیمات اجرایی بازدارنده بگیرد، سایر سازوکارهای نظارتی، از ضمانت اجرایی لازم برخوردار نیستند. دیوان کیفری بینالمللی هم با وجود پذیرش اهمیت و مثبت بودن آن، عملاً بازدارندگی لازم را در مقابل نقض بیشمار حقوق انسانها از سوی انواع دولتها در گوشهوکنار دنیا ندارد. در این فضای تیرهوتار و نومیدکننده باز هم باید دلسوزان، انساندوستان و طرفداران واقعی حقوق بشر از تلاش بازنایستند و بهمنظور عرفی کردن و آمره کردن قواعد اساسی حقوق بشر مجاهدت بیشتری کنند.https://frqjournal.csr.ir/article_123507_bd292cad5dea294c8c5b2253f4ad9115.pdfپژوهشـکده تحقیقـات راهبردی
مجمـع تشخیـص مصلـحت نظـامفصلنامه روابط خارجی2008-54191420091222دیپلماسی نوین در روابط خارجی؛ رویکردها و ابزارهای متغیر123508FAارسلان قربانیرضا سیمبر0000-0001-5111-1075Journal Article19700101نوشتار حاضر کنکاشی دربارة تحولات دپیلماسی نوین است. هرگاه که ساختارهای جهانی دستخوش تغییروتحول شوند، دیپلماسی نیز متحول میشود. کمرنگ شدن حاکمیت دولتها، فناوری اطلاعات و ارتباطات، رشد بازیگران غیردولتی و آگاهی فزایندة مردم در سطح جهانی از اصلیترین عواملی هستند که در تحول دیپلماسی نقشآفرینی میکند. در اینجا تأکید میشود که دیپلماسی نوین، پدیدهای در بستر جامعة مدنی جهانی است که در آن فناوری نوین اطلاعاتی و ارتباطاتی، سازمانهای جدید دولتی و غیردولتی، مردم، گروهای فشار، انجمنهای تخصصی و نظایر آن، خواستار نقشآفرینی بیشتر در مسایل جهانی هستند. به نظر اینان مسایل زیستمحیطی، بحران دیون نابرابریهای اقتصادی بینالملل، جلوگیری از تنازعات، موضوعات مربوط به حقوق بشر و کمکهای بشردوستانه، ایدز، فشار جمعیت، جلوگیری از تنازعات بومی و قومی، پدیده مهاجرت، پارادوکسهای جهانیشدن و سایر بحرانها و چالشهای فراسوی جامعة بینالمللی آنقدر پیچیدهاند که ملت ـ کشورها و دیپلماسی سنتی به تنهایی نمیتوانند با آنها مقابله کنند. در دیپلماسی نوین حرکت جدیدی درحال شکلگیری است که در آن سعی میشود با حرکت جدیدی برای حل مسایل و بحرانهای جهانی حرکت کرد.https://frqjournal.csr.ir/article_123508_8ecb0608eb58f72ec69786500d073066.pdfپژوهشـکده تحقیقـات راهبردی
مجمـع تشخیـص مصلـحت نظـامفصلنامه روابط خارجی2008-54191420091222صفبندی نیروهای اپوزیسیون در خاورمیانۀ عربی؛ اسلامگرا یا لیبرال ـ دموکرات؟123509FAحسن احمدیانمحمدحسین حافظیانJournal Article19700101از جمله مهمترین مؤلفههای تحول در هر کشور، تغییر صفبندی نیروهای اپوزیسیون داخلی و امکانات آنها برای تحرک و بازتعریف جایگاه خود در ساختار سیاسی و هِرم قدرت موجود است. بنابراین بررسی هرگونه تغییرِ در جایگاه و عملکرد نیروهای اپوزیسیون، کمک فراوانی به درک تحولات احتمالی جهتگیری سیاسی هر کشور در دو عرصۀ داخلی و خارجی و نیز بررسی تغییرات آتی در آن کشور میکند براین اساس در کشورهای خاورمیانۀ عربی نیز بررسی جهتگیری نیروهای اپوزیسیون، درک تحولات احتمالی در ساختارهای سیاسی موجود را آسانتر میکند. لذا در این پژوهش به بررسی دو نیروی عمدۀ اپوزیسیون خاورمیانۀ عربی یعنی اسلامگرایان و لیبرال ـ دموکراتها و ایستار هر یک از آنها و چگونگی رابطۀ متقابل آنها میپردازیم. بهعلاوه رابطه و نحوۀ تعامل دولت با این نیروها تا آنجا مورد بررسی قرار خواهد گرفت که به فهم جامعتری از جایگاه هر یک از این نیروها در ساختار سیاسی و تأثیر آن بر رابطۀ متقابل آنها کمک کند. پس از بررسی جداگانۀ سابقه و وضعیت هر یک از این دو نیرو، رابطۀ متقابل آنها مورد بررسی قرار میگیرد و پیشبینیهایی دربارۀ آینده مطرح خواهد شد.https://frqjournal.csr.ir/article_123509_7dff1fa7e7c48192b02fd0eaae010f14.pdfپژوهشـکده تحقیقـات راهبردی
مجمـع تشخیـص مصلـحت نظـامفصلنامه روابط خارجی2008-54191420091222ریشهیابی بحران در افغانستان؛ مسئله مرزهای جنوبی123510FAرسول موسویJournal Article19700101اوضاع امنیتی و سیاسی کنونی افغانستان بسیار پیچیده و بغرنج و چشمانداز برونرفت از شرایط پیچیدۀ کنونی بسیار مبهم است. درحالحاضر تنها امیدواری، حفظ وضع موجود است تا از این طریق در یک دورة زمانی بتوان طرحی برای مدیریت بحران و صلح و ثبات افغانستان پیدا کرد. در این مقاله، از زاویهای تاریخی، به مسئلۀ مرزهای جنوبی بهمثابه یکی از ریشههای عمدۀ بحران در افغانستان پرداخته میشود. بحث اصلی نویسنده، تشریحِ تحولات افغانستان و پاکستان پس از 11 سپتامبر 2001 نیست، بلکه در تلاش است تحولات منطقه مرزی بین پاکستان و افغانستان را پس از سقوط طالبان و اشغال افغانستان با توجه به سابقة تاریخی آن مورد مطالعه و بررسی قرار دهد.https://frqjournal.csr.ir/article_123510_66b136fbf2ef6c5db2fdea02d8f36f45.pdfپژوهشـکده تحقیقـات راهبردی
مجمـع تشخیـص مصلـحت نظـامفصلنامه روابط خارجی2008-54191420091222بررسی واسازانة نقش ایدئولوژی در سیاست خارجی ایران و پیوند آن با واقعگرایی و آرمانگرایی123511FAشهروز ابراهیمیJournal Article19700101بررسی حاضر به نقش «ایدئولوژی» در سیاست خارجی ایران به طور واسازانه و پیوند آن با دو رویکرد کلان روابط بینالملل یعنی «آرمانگرایی» و «واقعگرایی» میپردازد. ادعا میشود سیاست خارجی ایران به جهت ایدئولوژیک و دینی (قرائت دینی) بودن نظام سیاسی ایدئولوژیکمحور بوده ولی آن نه بهخودیخود مغایر و نه منطبق با دو رویکرد کلان فوق نمیباشد. واسازی مفهوم ایدئولوژی، سیاست خارجی و مفهوم منافع ملی در دو نظریه کلان روابط بینالملل نشان میدهد ایدئولوژی در سیاست خارجی بسیاری از کشورها در طیفی از ضعیف تا زیاد نقش دارد اما در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نقش گستردهای ایفا میکند. بررسی واسازانة نقش ایدئولوژی در سیاست خارجی و مطالعة موردی آن در برخی از حوزههای سیاست خارجی ایران دلایل استمرار و تغییر سیاست خارجی و یا انطباق و عدم انطباق آن با «منفعت ملی» را نشان میدهد.; این مطالعه در نوع خود بدیع بوده و چالشی در برابر دو طیف از رهیافتهایی است که سیاست خارجی ایران را با رویکردهای مختلف از جمله ایدئولوژیک، سازندهگرا، واقعگرا و آرمانگرا و یا حتی ترکیبی از آنها مانند آرمانگرای واقعگرا یا واقعگرای آرمانگرا مورد مطالعه قرار میدهند. این نوشتار را صرفاً میتوان چهارچوبی مطالعاتی ـ نظری در نظر گرفت که میتواند راهگشای مطالعات بعدی در این زمینه باشد.;https://frqjournal.csr.ir/article_123511_f806af0b44ff3d2fd2540856bf72c179.pdfپژوهشـکده تحقیقـات راهبردی
مجمـع تشخیـص مصلـحت نظـامفصلنامه روابط خارجی2008-54191420091222دیپلماسی انرژی و لزوم استفاده از آن برای تأمین منافع ملی ایران در جهان123512FAجهانبخش ایزدیجواد کیپورJournal Article19700101دیپلماسی انرژی به عنوان یک برنامه متقن، منسجم و کارآمد میتواند بازارهای هدف انرژی جهانی را تشخیص داده و با تحلیل آنها، برنامههایی برای حضور مؤثر در این بازارها ارائه کند و در مقابل تحولات جهانیِ عرصه انرژی (نظیر معاهدات و توافقهای بینالمللی چون نوباکو و یا تشکیل مجمع کشورهای صادرکنندة گاز)، رویکردهای مناسب را به سیاستگذاران کشور دیکته کرده و در نهایت سبد صادرات انرژی آنان را تعیین کند. در مقالة پیش رو، ابتدا به بررسی و تبیین دیپلماسی انرژی و سرفصلهای آن پرداخته شده و پس از بررسی وضعیت آینده انرژی جهان و بازارهای آتی انرژی برای ایران، وضعیت دیپلماسی انرژی ایران مورد توجه قرار خواهد گرفت؛ آنگاه به ارائه برخی راهکارها برای دستیابی به یک حضور مؤثر در بازارهای جهانی انرژی پرداخته خواهد شد.https://frqjournal.csr.ir/article_123512_9758d456aebab2350b2584a8c876cd67.pdfپژوهشـکده تحقیقـات راهبردی
مجمـع تشخیـص مصلـحت نظـامفصلنامه روابط خارجی2008-54191420091222عفو بینالملل، دیدهبان حقوق بشر و وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران: یک ارزیابی از تعامل دوجانبه123513FAمحمودرضا گلشنپژوهJournal Article19700101سازمانهای غیردولتی عفو بینالملل و دیدهبان حقوق بشر از جمله مطرحترین و تأثیرگذارترین سازمانها در حوزة نظارت بر حقوق بشر در سطح بینالمللی هستند که در مواردی میتوانند با گزارشها و بیانیههای خود، توجه جهانی را به وضعیت حقوق بشر در یک کشور جلب نموده، حتی منجر به تغییر سیاستهای حقوق بشری در یک کشور شوند. این مقاله تلاش دارد با بررسی تاریخچه و نوع تعامل این سازمانها با نظام جمهوری اسلامی، ضمن ارائه تصویری روشن از جنس تعامل دوجانبه، به ارائه راهکارهایی برای کاهش آسیبپذیری و افزایش امکان بهرهبرداری از این تعامل از سوی جمهوری اسلامی ایران بپردازد.https://frqjournal.csr.ir/article_123513_13c96f6144cabb2d1e9051deb7a43f61.pdfپژوهشـکده تحقیقـات راهبردی
مجمـع تشخیـص مصلـحت نظـامفصلنامه روابط خارجی2008-54191420091222-نقد و بررسی کتاب123491FAمحمد حسین حافظیانسیروس فیضیمسعود موسوی شفاییحسین ملاعبدالهیپیروز ایزدیمحسن شریعتینیاعلی اکبر اسدیJournal Article19700101کتاب «مجموعه مقالات سیاست خارجی توسعهگرا»، حاصل برپایی کنفرانس ملی «چشم انداز بیست ساله و الزامات سیاست خارجی توسعهگرا» است که توسط معاونت پژوهشهای سیاست خارجی پژوهشکده تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام به چاپ رسیده است. ایده مرکزی این کنفرانس که در محتوای کتاب مذکور نیز بهوضوح دیده میشود، معرفی و تبیین این موضوع است که برای تحقق اهداف چشمانداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران در افق ١٤٠٤ علاوه بر طراحی سیاستها و برنامههای خاص داخلی، ضرورتاً نیازمند یک سیاست خارجی هماهنگ با اهداف توسعه برونگرایانه چشمانداز هستیم. این سیاست خارجی که در کتاب حاضر از آن با عنوان «سیاست خارجی توسعهگرا» یاد شده است، جهت اجرایی شدن نیازمند الزاماتی است تا در راستای اهداف چشمانداز قرار گیرد. بر این اساس کتاب سیاست خارجی توسعهگرا با گردآوری مجموعه مقالات اساتید و صاحبنظران حوزه مطالعات روابط بینالملل، علوم سیاسی، اقتصاد و سیاست خارجی، تلاش کرده است تا در وهله اول با نگاهی موشکافانه به تبیین «سیاست خارجی توسعهگرا» بپردازد و در وهله بعد «الزامات ملی، منطقهای و بینالمللی» سیاست خارجی را مشخص کند.https://frqjournal.csr.ir/article_123491_36dfb1d98df2a0e9c651a15303f81103.pdf