تاثیر سیاست انرژی امریکا بر نقش و جایگاه اوپک در بازار جهانی انرژی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار روابط بین‌الملل دانشگاه رازی

2 دانش ‏آموخته کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل دانشگاه رازی

چکیده

اوپک به عنوان مهم‌ترین سازمان بین‌المللی صادرکننده نفت، همواره نقش مهمی در بازار انژری جهانی داشته، لیکن تحت‌تاثیر متغیرهای مختلفی از جمله سیاست‏های انرژی کشورهای تولیدکننده غیرعضو همچون ایالات متحده بوده است. ازجمله چالش‌هایی که اوپک در دوران حیات خود همواره با آن دست‌به‌گریبان بوده است، سیاست قدرت‌های بزرگ و به‌طور خاص سیاست انرژی کشورهای غیرعضو اوپک است. امریکا یکی از این قدرت‏ها است که رویکرد هژمونیک آن به منابع نفت و گاز خود، تهدیدات و محدودیت‌هایی را فراروی اوپک در دستیابی به اهداف تعیین‌شده این سازمان قرارداده است. پرسش اصلی پژوهش این است که سیاست‌های انرژی امریکا چه تاثیری بر جایگاه اوپک در بازار انرژی داشته است؟ برای پاسخ به این پرسش، فرضیه زیر به سنجش گذاشته شده است: رویکرد هژمونیک‌گرایی امریکا به ظرفیت‌های انرژی خود، زمینه تنزل جایگاه و نقش حاشیه‏ای اوپک در بازار جهانی انرژی را فراهم ساخته است. فرضیه حاضر در چهارچوب مضامین و مفروضات نظریه ثبات هژمونیک در آراء کسانی چون رابرت گیلپین و کیندلبرگر مورد واکاوی قرار‌می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The effects of United States Energy Policy on Role and Position of OPEC in global energy markets

نویسندگان [English]

  • Farzad Rostami 1
  • Fereshteh Bahramipoor 2
1 Assistant Professor of International Relations at Razi University
2 MA in International Relations from Razi University
چکیده [English]

OPEC’s justification primarily was strengthening and improving the determining power OF its member. Nevertheless, the organization faced some challenges that marginalized its role in energy market and consequently the success to fulfill member’s interests. One of the challenges that OPEC had during her existence, is the great powers policy certainly countries which aren’t inside the organization. The United States is one of the powers whose hegemonic approach to its oil and gas resources has threatened and limited OPEC's efforts to achieve its goals. The main question of the research is how has US energy policies influenced the position of OPEC in the energy market? to answer this question the hypothesis: The United States's hegemonic approach to its energy capacities, has created Decreasing OPEC's position and role in the global energy market. This hypothesis is going to be considered based on power transition theory in the views of Robert Gilpin and Kindleberger.

کلیدواژه‌ها [English]

  • global energy markets
  • hegemonic approach
  • OPEC
  • United States Energy Policy
الف) فارسی
آرم، آرمینا. 1395. «ایران و عربستان، رقابت بر سر نفوذ در خاورمیانه»، فصلنامه سیاست، ش9.
ابراهیمی، شهروز. 1383. «عربستان سعودی و سیستم جدید قدرت در خلیج فارس»، فصلنامه مطالعات راهبردی، ش 25.
ابوالحسن شیرازی، حبیب‌اله. آخوندمهریزی، مسعود. 1386. «جایگاه منابع انرژی در امنیت خلیج فارس و امنیت امریکا با توجه به الگوی امنیت مشارکتی»، فصلنامه علوم سیاسی، ش 7.
امامی میبدی و بهروزی‌فر، علی و مرتضی. 1380. «قدرت اوپک در بازار جهانی نفت»، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، ش 165 و 166.
باگت، گاودات. 1385. «ژئوپلیتیک جدید نفت ایالات متحده، عربستان سعودی و روسیه»، ترجمه زهرا پیشگاهی‌فرد، فصلنامه راهبرد، ش 40.
تکلیف، عاطفه. 1389. «استراتژی بلندمدت اوپک با توجه به تحولات بازار جهانی نفت»، فصلنامه راهبرد، ش 57.
تلاشان، حسن. 1386. «نفت خلیج فارس و تاثیر آن بر راهبرد سلطه‌طلبی امریکا»، دوفصلنامه انسان پژوهی دینی، ش 13 و 14.
جاودانی مقدم، مهدی. امیری، مهدی. 1390. «افول‌گرایی یا بازسازی: ارزیابی مؤلفه‌های افول قدرت هژمونیک امریکا در نظام بین‌الملل»، فصلنامه مطالعات امریکا، ش 2.
جولایی مقدم، فرهاد. 1365. «نوسان در بهای دلار: فشار مضاعف بر اوپک»، ماهنامه اطلاعات سیاسی- اقتصادی، ش 6.
چمنکار، محمدجعفر. 1387. «جایگاه خلیج فارس در اقتصاد انرژی امریکا»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، ش 54 و 55.
حسن‌زاده، علی. کیانوند، مهران. 1388. «بحران مالی جهانی، بازار جهانی نفت و استراتژیک اوپک»، تازه‌های اقتصاد، ش 126.
حشمت‌زاده، محمدباقر.1390. «پنجاه سال اوپک و سیاست»، فصلنامه راهبرد، ش 60.
حیدری بویینی، لیلا. 1389. عوامل مؤثر بر سیاست خارجی ایالات متحده امریکا در خاورمیانه طی سال‌های 2006-1991، پایان‌نامه دانشگاه اصفهان.
خالقی، احمد. 1385. جهانی شدن سرمایه، تهران: نشرگام نو.
ساعی، احمد. پیلتن، فرزاد. 1390. «نظریه ثبات هژمونیک، اقتصاد جهانی و تجارت چندجانبه»، فصلنامه علوم سیاسی، ش 16.
شکاری، مهری. 1389. «تحلیل و بررسی جایگاه سازمان اوپک طی سال‌های آینده بر بازار نفت»، ماهنامه بررسی مسائل و سیاست‌های اقتصادی، ش 9 و 10.
شیرخانی، محمدعلی و قوام ملکی، حمیدرضا. 1388. «اوپک و شوک‌های نفتی؛ آسیب شناسی رفتار اوپک در بازار جهانی نفت»، فصلنامه سیاست، ش 10.
صادقی، سیدشمس‌الدین. 1394. چالش جهانی انرژی و موقعیت ژئواکونومیک ایران در ساختار نوین اقتصاد سیاسی بین‌الملل، تهران: انتشارات الگوی پیشرفت.
طاهری، ابوالقاسم. 1387. «استراتژی ایالات متحده امریکا در زمینه انرژی»، دانشنامه حقوق و سیاست، ش 10.
طاهری‌فرد، علی. اخوان، مهدی. برامکی، حجت‌الله. قاسم‏نژاد، میثم. نوراحمدی، مهدی. 1392. «تحلیل راهبردهای شرکت‏های بین‏المللی نفتی در بازار نفت و گاز، ماهنامه اکتشاف و تولید نفت و گاز، شماره 103.
قنبرلو، عبدالله. 1385. «مطالعات امریکا: ثبات هژمونیک در استراتژی اقتصادی»، مطالعات راهبردی، ش 34.
کاربو، ژولیه. لی رای، جیمز. 1393. سیاست جهانی (روابط اقتصادی و مسائل جهانی معاصر)، ترجمه قدرت احمدیان و فرهاد دانش‌نیا، تهران: مرکز ملی جهانی شدن.
کرمی، جهانگیر. 1385. «هژمونی در سیاست بین‌الملل؛ چهارچوب مفهومی، تجربه تاریخی و آینده آن»، پژوهش علوم سیاسی، ش 3.
کولایی، الهه. 1389. «نقش ایران در امنیت انرژی در منطقه و جهان»، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، ش 4.
متقی، افشین. 1394. «واکاوی زمینه‌های ناسازواری در روابط ایران و عربستان برپایه نظریه سازه‌انگاری»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، ش 12.
محتشمی، مینا. 1391. سنجش و ارزیابی جامع امنیت انرژی برای کشورهای عضو اوپک (OPEC) و سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه (OECD) براساس شاخص‌سازی ترکیبی، پایان‌نامه دانشگاه فردوسی مشهد.
مزرعتی، محمد. علایی‌فر، مژگان. 1383. «واکنش اوپک و غیراوپک به قیمت‌های نفت»، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، ش 1.
مظاهر، محمدمهدی. ملایی، اعظم. 1391. «اشغال عراق (2011-2003) از دیدگاه نظریه‌های روابط بین‌الملل: خردگرایی واقع بینانه در برابر انسان‌گرایی فمنیستی»، فصلنامه روابط خارجی، ش 4.
موسوی شفایی، سیدمسعود. 1385. «(در دوره 2005-2000) جایگاه نفت خلیج فارس در سیاست انرژی و استراتژی امنیت ملی امریکا»، فصلنامه راهبرد، ش 39.
نیکزاد، ایمان. 1395. «چالش جدید اوپک، خط لوله انتقال نفت کانادا به امریکا» در: www.eghtesadgardan.ir
واعظی، محمود. 1389. «نقش قدرت‌های بزرگ در منطقه خلیج فارس و چالش‌های هژمونی امریکا»، فصلنامه روابط خارجی، ش 6.
یاوری، مجید. 1391. «دورنمای اقتصاد جهانی، منطقه خاورمیانه و شمال افریقا»، ماهنامه بررسی مسائل و سیاست‌های اقتصادی، ش 6 و 7.
... .1391. «استقلال انرژی امریکا و آثار ژئوپلیتیک آن»، بانک اقتصاد، ش 122.
... .1395. «بخش انرژی و سیاست‌های آقای ترامپ»، معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران.
... .1380. «استراتژی جدید انرژی امریکا»، رویدادها و تحلیل‌ها، ش 149.
امریکا رقیب جدید تولیدکنندگان نفت اوپک است! 1392. در: www.shafaf.ir
احتمال پیشی گرفتن امریکا از 4 تولیدکننده اوپک در سال 2017. 1395. در: www.energy today.ir
اختلاف ایران و عربستان؛ چالش جدید اوپک. 1394. در: shana.ir
مثلث عربستان، امریکا و اوپک نفت را به کجا خواهد برد؟ 1395. در: www.jonoubnews.ir
نفت شیل امریکا چگونه اوپک را شکست داد؟ 1395. در: www.eghtesadonline.com
 
ب) انگلیسی
BP Energy outlook. 2018. Available at: bp.com/energyoutlook
Bozdaglioglu, Yucel. 2009. »Hegemonic(IN) stability and the limitsof us.hegemony ,«Adnan Menderes University.
Behar, Alberto; Aritc, Robert, »An analysis of Opec s strategic action, US shale growth and the 2014 oil price crash, «Au theorized for distribution by tim callen.
ConocoPhillips Overview. 2019. http Available at: www.conocophillips.com
crud oil production. 2015. data.oecd.org
E.porter, Michael; S.Gee, Daivid; J.Pope, Gregory.2014",America s Unconventional", Harvard Business School(BCG).
Exxon Mobil (XOM). 2019. Available at: https://www.trefis.com
ExxonMobil's proved reserves from 2011 to 2018, by product type (in million barrels).(2019). Available at:  https://www.statista.com
Gilpin,Robert. 1987. war and change in world politics,re.ed,cambridge: Cambridge university press.
Hard Facts an Energy Primer.2015, IER.
Hume, Neil; Ravel, Anjli. 2015. »ConocoPhillips says Opec will not halt the advance of US shale«, Available athttps://www.ft.com
Mat yazid, Noor. 2015. »The Theory of the Hegemonic Stability, Hegemonic Power and International Political Economic Stability, « Global Journal of Political Science and Administration.
Opec Annul Statistical Bulletin. 2016. in: asb.opec.org
OPEC Annual Statistical Bulletin. 2019. Available at: http://asb.opec.org.
OPEC net oil export revenues expected to fall in 2014 and 2015.2014. in: www.eai.gov.
OPEC Monthly oil market Report.2015.. asb.opec.org.
The OECD (organization for Economic Cooperation and Development). 2008. in: www.oecd.org
U.S. Energy information Administration, from EIA-23L, Annual Report of Domestic oil and gas Reserver, 2008-2015.
U.S. Energy information Administration.2016.
U.S. Crude Oil and Natural Gas Proved Reserves, Year-End 2017. 2018. Available at: www.eia.gov