تاثیر حقوق بشر بر روابط تجاری ایران و اتحادیه اروپا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

موضوع حقوق بشر به عنوان یکی از هنجارهای مورد پذیرش نزد اتحادیه اروپا به شمار رفته که رعایت آن به عنوان یکی از پیش‌شرط‌های اتحادیه برای تعمیق روابط با طرف ثالث مورد تاکید قرارمی‌گیرد. از این منظر اتحادیه اروپا رعایت حقوق بشر را به عنوان پیش‌شرط تعمیق روابط و انعقاد قرارداد TCA با ایران قرارداده است. به عبارتی اتحادیه اروپا خواستار آن است که میان رعایت حقوق بشر در ایران و افزایش روابط تجاری با این کشور، یک رابطه مستقیم برقرار کند. لذا این پژوهش سعی دارد رابطه میان این دو متغیر (حقوق بشر و روابط تجاری) در روابط میان ایران و اتحادیه اروپا را در سه دوره تاریخی ریاست جمهوری هاشمی، خاتمی و احمدی‌نژاد بررسی کند. سئوال اصلی پژوهش این است: مسئله حقوق بشر در ایران چه تاثیری بر روابط تجاری میان ایران و اتحادیه اروپا دارد؟ با توجه به آمار تجارت میان ایران و اتحادیه اروپا در سه دوره تاریخی مورد بررسی، فرضیه اصلی چنین است: مسئله حقوق بشر نزد اتحادیه اروپا بیشتر به عنوان ابزاری جهت رسیدن به اهداف سیاسی درباره ایران مطرح است. به عبارتی برخلاف آنچه اتحادیه اروپا ادعا می‌کند، حقوق بشر رابطه‌ای مستقیم با روابط اقتصادی برای این اتحادیه ندارد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد در برخی دوره‌ها که حقوق بشر از دیدگاه اتحادیه اروپا نقض شده است، اتفاقا روابط تجاری میان ایران و اتحادیه اروپا افزایش یافته و برعکس.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Human Rights and the Trade Relations between Iran and the European Union

نویسنده [English]

  • Jalil Bayat
Ph.D. Candidate in International Relations at Tarbiat Modarres University
چکیده [English]

Human rights is a norm adopted by the European Union that should be observed by the third parties with whom the union shall expand relations. This has made human rights a precondition for deepening of relations with Iran and particularly signing the TCA. In other words the European Union has tried to build a direct link between human rights observation and increase of trade relations with Iran. This paper studies such a link in three eras of Hashemi Rafsanjani, Khatami and Ahmadinejad. The main question is what imprint human rights has left on the trade relations between Iran and the European Union. Having the data of the volume of trade between the two parties in the three mentioned historical eras, the hypothesis is that for European Union human rights is an instrument serving political purposes with respect to Iran. In other words, unlike what the European Union claims human rights has no direct link with the trade relations with Iran. The increase in the volume of such relations in times of the alleged human rights violations in Iran is an indication to that.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • European Union
  • economic relations
  • imports
  • exports

مراجع

الف) فارسی
الوندی، زهرا و کیانی، داوود. 1393. "سیاست حقوق بشری اتحادیه اروپا در قبال جمهوری اسلامی ایران و عربستان (از 2008 تاکنون)"، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، شماره 28، صص: 37 تا 76.
آقایی، سیدداود. 1386. اتحادیه اروپایی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات سرای عدالت.
اسکندریان، مهدی. 1383. "هویت و رابطه ایران و اتحادیه اروپایی"، در: کتاب اروپا 3، جلد دوم ویژه روابط ایران و اتحادیه اروپا، تهران: انتشارات ابرار معاصر تهران.
بانک مرکزی ایران، گزارش اقتصادی و ترازنامه سال 1370.
بانک مرکزی ایران، گزارش اقتصادی و ترازنامه سال 1378.
بانک مرکزی ایران، گزارش اقتصادی و ترازنامه سال 1380.
بانک مرکزی ایران، گزارش اقتصادی و ترازنامه سال 1384.
بانک مرکزی ایران، گزارش اقتصادی و ترازنامه سال 1388.
بانک مرکزی ایران، گزارش اقتصادی و ترازنامه سال 1392.
ثقفی عامری، ناصر. 1383. "روابط ایران – اتحادیه اروپا؛ بازگشت به عرصه‌های استراتژیک"، ترجمه: علی فلاحی، در: کتاب اروپا 3، ویژه روابط ایران و اتحادیه اروپا، جلد دوم، تهران: انتشارات ابرار معاصر تهران.
جعفری ولدانی، اصغر. 1382. "روابط ایران و اتحادیه اروپایی پس از 11 سپتامبر 2001"، مجله اطلاعات سیاسی – اقتصادی، شماره 197-198، بهمن و اسفند، صص: 40 – 53.
خالوزاده، سعید و افضلی، توحید. 1390. "رویکردهای اتحادیه اروپا در قبال ایران"، در: بهزاد احمدی لفورکی، کتاب اروپا (10)، تهران: موسسه ابزار معاصر تهران.
ذاکریان، مهدی. 1380. "فراگرد رعایت حقوق بشر و موقعیت بین‌المللی ایران در دوره اصلاح طلبان"، در: سیاست خارجی خاتمی از منظر صاحب نظران، گردآوری و تدوین: مهدی ذاکریان، تهران: انتشارات همشهری.
زاهد طالبیان، علی و حسینی، میرعبدالله. 1386. "مطالعه تطبیقی موافقت‌نامه تجارت و همکاری ایران و اتحادیه اروپا با موافقت‌نامه‌های مشابه آن اتحادیه"، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 43، تابستان، صص: 63-91.
سامانی، عزیزا.... 1383. روابط سیاسی ایران و اتحادیه اروپا 1383-1368 (دوران هاشمی و خاتمی)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته روابط ‌بین‌الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی.
عباسی اشلقی. 1388. "مطالعه نظری سیاست خارجی دوجانبه اتحادیه اروپا و جمهوری اسلامی ایران"، فصلنامه علوم سیاسی، شماره هشتم، صص: 235 – 266.
عباسی، مجید. 1392. "نقش حقوق بشر در واگرایی سیاسی جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اروپا"، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال دوم، شماره 5، تابستان. صص: 42-9.
عبدخدایی، مجتبی. 1389. مسئله حقوق بشر در روابط ایران و اتحادیه اروپایی، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست وچهارم، شماره 2، تابستان، صص: 515-544.
فلاحی، علی. 1382. "توافقنامه تجارت و همکاری ایران-اتحادیه اروپا (TCA)"، در: کتاب اروپا 2، ویژه روابط ایران و اتحادیه اروپا، تهران: انتشارات ابرار معاصر تهران.
کیوان حسینی، اصغر و محمدرضا شیخی مفرد و محمدرضا چیت سازیان. 1392. "چگونگی اثربخشی مقوله نقض حقوق بشر در روابط اروپا و چین"، فصلنامه روابط خارجی، سال پنجم، شماره دوم، صص: 37-61.
گلشن پژوه، محمودرضا و خطیبی، زهره. 1386. "نگاهی به سیاست‌های کلی اتحادیه‌ اروپا در زمینه حقوق بشر"، پژوهش‌نامه حقوق بشر، شماره اول، تابستان، صص: 41-56.
گلشن پژوه، محمودرضا. 1390. "حقوق بشر و جایگاه آن در سیاست خارجی اتحادیه اروپا در قبال ایران"، در: بهزاد احمدی لفورکی، کتاب اروپا (10)، تهران: موسسه ابرار معاصر تهران.
موسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد. 1382. آسیب شناسی روابط اقتصادی ایران و اتحادیه اروپا، تهران: موسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد.
یاری، بهروز. 1382. "اتحادیه اروپا و جمهوری اسلامی ایران: چالش حقوق بشر"، در: کتاب اروپا 2، ویژه روابط ایران و اتحادیه اروپا، تهران: انتشارات ابرار معاصر تهران.
 
ب) انگلیسی
Alston, Philip. 2000. European Union and Human Rights, Oxford: Oxford University Press.
Bergenäs, Johan. 2010. "The European Union’s Evolving Engagement with Iran, two Steps Forward, one Step Back", Nonproliferation Review, Vol. 17, No. 3, pp. 491-512.
Commission of the European Communities. 2001. "EU Relations with the Islamic Republic of Iran", Brussels, February 7, 2001.
Council of the European Union. 2003. "General Affairs and External Relations", Luxembourg, 16 June 2003.
Dadandish, Parvin. 2012. "Iran-Europe Relations: A Diagnostic Analysis", Iranian Review of Foreign Affairs, Vol. 3, No. 1, pp. 57-88.
"Declaration Concerning Human Rights, 28/29 June 1991". 1993. EPC Bulletin, Doc. 91/194, 1991, Vol. 7, Luxembourg, No. 46, p. 324.
Drenou, Anastasia Th. 2008. "Iran: Caught Between European Union–United States Rivalry?", in: Anoushiravan Ehteshami and Mahjoob Zweiri, Iran’s Foreign Policy: From Khatami to Ahmadinejad, Ithaca Press.
European Council. 1992. "Conclusions of the Presidency", December 12, 1992, Articles 15-17.
Gasiorowski, Mark. 2007. "The New Aggressiveness in Iran's Foreign Policy", Middle East Policy, Vol. XIV, No. 2.
Halliday, Fred. 1994."An Elusive normalization: Western Europe and the Iranian revolution", Middle East Journal, Vol. 48, No. 2, pp. 309-326.
Hatamzadeh, Aziz and Samoudi, Alireza. 2012. "Iran in Transatlantic Interactions", Iranian Review of Foreign Affairs, Vol. 3, No. 3, pp. 145-172.
International Trade Centre. 2016. Trade statistics for international business development, available in:  http:// www. trademap. org/ Bilateral_ TS.aspx.
Kaussler, Bernd. 2008. "European Union Constructive Engagement with Iran (2000–2004): An Exercise in Conditional Human Rights Diplomacy", Iranian Studies, Vol. 41, No. 3, pp. 269-295.
Kaussler, Bernd. 2012. "From Engagement to Containment: EU–Iran Relations and the Nuclear Programme, 1992–2011", Journal of Balkan and Near Eastern Studies, Vol. 14, No. 1, pp. 53–76.
Leser, Leviten. 2012. Weapons Exports: EU Nations Sell the Most Arms to Saudi Arabia, Der Spiegel, No.12.
Moshaver, ziba. 2003. "Revolution, Theocratic Leadership and Iran’s Foreign Policy", The Review of International Affairs, Vol.3, No.2, pp.283 – 305.
Mousavian, Seyyed Hossein. 2008. Iran–Europe Relations: Challenges and opportunities, Routledge.
Sabet-Saeidi, Shahriar. 2008. "Iranian–European Relations: A Strategic Partnership?", in: Anoushiravan Ehteshami and Mahjoob Zweiri, Iran’s Foreign Policy: From Khatami to Ahmadinejad, Ithaca Press.
Posch, Walter. 2006. "The EU and Iran: A Tangled Web of Negotiations", in: Walter Posch, ed., Iranian Challenges, Chaillot Paper, No. 89, Paris: European Union, Institute for Security Studies.
Posch, Walter. 2007. "The European Union and Iran: What Next?", The International Spectator: Italian Journal of International Affairs, 42:4, 537-543.
Struwe, M. V. 1998. "The policy of "critical dialogue": an analysis of European human rights policy towards Iran from 1992 to 1997", Working Paper. University of Durham, Centre for Middle Eastern and Islamic Studies.
Velluti, Samantha. 2016. "The Promotion and Integration of Human Rights in EU External Trade Relations" Utrecht Journal of International and European Law, 32 (83), pp.41–68.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار