دیپلماسی انرژی و راهبرد موازنه منطقه‌ای روسیه در خاورمیانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه روابط بین‌الملل دانشگاه عالی دفاع ملی.

چکیده

منطقۀ خاورمیانه در دوران شوروی اهمیت بالایی برای مسکو نداشت، ‌اما با فروپاشی این کشور از یک‌سو و بروز تحولات ژئوپلیتیک به‌ویژه پس از تحولات بیداری اسلامی، اهمیت خاورمیانه برای روسیه به مرور افزایش یافته است. قرابت جغرافیایی حوزۀ منافع حیاتی این کشور با خاورمیانه سبب شده تا مسکو همواره نسبت به موازنۀ قدرت در خاورمیانه، حساسیت بالایی داشته باشد؛ همان‌طور که نقش‌آفرینی این کشور در بحران سوریه این مهم را به‌وضوح نشان داد. در سال‌های اخیر،‌ مسکو تلاش کرده تا با ابزار «دیپلماسی انرژی»، ضمن تقویت بُعد نرم سیاست خارجی این کشور در منطقه، در حفظ موازنه قوا میان قدرت‌های اصلی در این منطقه، تأثیرگذار باشد. لذا مقالۀ پیش رو با تکیه بر روش مطالعه موردی کیفی با طرح این پرسش که «روسیه چگونه با رهیافت دیپلماسی انرژی به موازنه در میان کنشگران این منطقه می‏پردازد؟» به بررسی رفتار این کشور در قبال ایران، عربستان سعودی، ‌ترکیه و اسرائیل می‌پردازد. فرضیه پژوهش آن است که روسیه با استفاده از ابزار انرژی، می‌کوشد تا قدرت‌های منطقه‌ای را به سمت همکاری با خود سوق داده تا ضمن گسترش حوزه نفوذ در منطقه، افزایش قدرت تأثیرگذاری در بازارهای جهانی و کنترل نفوذ غرب، به برقراری موازنه قدرت در منطقه کمک کند. همکاری این کشور در صنعت گاز ایران، روابط این کشور با عربستان در چهارچوب «اوپک پلاس»، همکاری با ترکیه و حضور در صنعت گاز اسرائیل، نمونه‌ای از این ابتکارهای دیپلماسی انرژی روسیه در خاورمیانه به‌شمار می‌روند که فصل مشترک آن ها، موازنه‌بخشی میان قدرت‏ های منطقه ‏ای است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Energy diplomacy and Russian Regional Balance Strategy in the Middle East

نویسنده [English]

  • Davood Karimipour
Assistant Professor of International Relations at National Defense University.
چکیده [English]

Notwithstanding absence of prominence in Soviet epoch, Middle East turned to be geopolitically weighty in Russian perspective predominantly during Islamic Awaking developments. Due to evocative geographical immediacy, Middle East regional balance of power as Russian intervention in Syrian crisis elucidates is a top priority for the country. Looking for an amended soft power in the region, through energy diplomacy Russia sets such an end. How Russia play as regional balancer in the region through energy diplomacy, the article by putting on qualitative case study seeks to illuminate among Iran, Saudi Arabia, Turkey and Israel. Hypothesis chosen is, Russia cooperates with the states to set a bed for the more political and economic influence as well as improving and upgrading the position against west in the world energy markets. Investment in Iranian energy sector, OPEC+ deal with Saudi Arabia, pipeline diplomacy in turkey and oil export to Israel are few among many Russian energy diplomacy balancing behaviors in the Middle East.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Russia
  • Middle East
  • Balance of power
  • Energy Diplomacy
  • Foreign Policy