اصول اخلاقی انتشار مقاله

آیین‌نامه اصول اخلاقی انتشار مقاله در فصلنامه روابط خارجی

 

فصلنامه روابط خارجی نشریه‌ای با دسترسی باز و آزاد به مقاله‌های منتشر شده است. در نشریات با دسترسی آزاد، دسترسی به فایل تمام‌متن مقالات فراهم و رایگان است. این نشریه با احترام به قوانین اخلاق در نشریات، تابع قوانین کمیته اخلاق در انتشار (COPE) می‌باشد و از آیین‌نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در آثار علمی پیروی می‌کند. این آیین‌نامه، منشور یا تعهدنامه‌ای است که برخی حدود اخلاقی و مسئولیت‌های مربوط به انجام فعالیت‌های علمی پژوهشی و چاپ آن در فصلنامه روابط خارجی را ترسیم می‌کند تا از بروز تخلفات پژوهشی آگاهانه یا ناآگاهانه توسط نویسندگان مقالات پیشگیری نماید. در صورت احراز عدم پایبندی به این اصول و مسئولیت‌ها، مجله حق هرگونه اقدام قانونی را برای خود محفوظ می‌داند.


 

وظایف و تعهدات نویسندگان

 

  • مقالات ارسالی باید در زمینه­ تخصصی مجله بوده و به صورت علمی و منسجم، مطابق استاندارد مجله آماده شده باشد.
  • مقالات ارائه شده بایستی پژوهش اصیل نویسندگان ارائه کننده مقاله بوده و هرگونه استفاده از تحقیقات سایر افراد با ذکر منبع در مقاله آورده شود.
  • مسئولیت صحت و دقت محتوای مقالات بر عهده نویسندگان است و چاپ مقاله به معنی تأیید مطالب آن توسط مجله نیست.
  • صداقت علمی باید توسط همه نویسندگان رعایت شود. نویسندگان موظف‌اند در صورت نیاز به استفاده از مطالب دیگران، آن‌ها را با ارجاع دهی دقیق استفاده نمایند.
  • هنگامی‌که عین نوشته‌های دیگران مورد استفاده قرار می‌گیرد، باید از روش‌ها و علائم نقل قول مستقیم، نظیر گذاشتن آن داخل گیومه «» استفاده شود.
  • نویسنده مسئول مقاله می‌بایست نسبت به وجود نام و اطلاعات تمامی نویسندگان و عدم وجود نامی غیر از پژوهشگران درگیر در انجام پژوهش اطمینان حاصل کند.
  • نویسنده مسئول موظف است از اینکه همه نویسندگان مقاله، آن را مطالعه و نسبت به ارائه آن و جایگاه خود در مقاله به توافق رسیده‌اند، اطمینان حاصل کند.
  • ارسال مقاله به منزله آن است که نویسندگان رضایت کلیه پشتیبان‌های مالی مقاله را جلب کرده و تمامی پشتیبان‌های مالی مقاله را معرفی نموده‌اند.
  • نویسندگان تعهد می‌نمایند که پیش از ارسال مقاله رضایت دانشگاه و یا موسسه حامی طرح، رساله یا پایان‌نامه را جلب نموده‌اند.
  • نویسندگان موظف‌اند هر زمان که متوجه هرگونه خطا و بی‌دقتی در مقاله خود شوند مجله را در جریان آن قرار داده و نسبت به اصلاح و یا باز پس گرفتن آن اقدام نمایند.
  • هرگونه خطراتی که به واسطه تحقیق متوجه انسان‌ها، سایر موجودات و یا محیط‌زیست می‌شود، بایستی به صورت شفاف در مقاله ذکر شده باشد.
  • مقاله ارسال شده باید عاری از هرگونه اطلاعات خود افشایی باشد؛ به طوری که داور قادر به شناسایی نویسندگان نباشد.
  • همه نویسندگان ملزم به رعایت اخلاق و رفتار حرفه‌ای هستند و تصدی عنوان «نویسنده مسئول» از سوی یکی از نویسندگان، به معنای رفع مسئولیت از دیگران نیست.
  • هیچ‌گونه نمودی از تبعیض قومی، جنسی، فرهنگی، هویتی و زبانی نباید در اثر وجود داشته باشد، در غیر این صورت مقاله در مرحله اول رد خواهد شد.

رفتار غیراخلاقی انتشاراتی و پژوهشی

 

اگر در هر یک از مراحل ارسال، داوری، ویرایش، یا چاپ مقاله در مجله یا پس از آن، از وقوع یکی از موارد  ذیل اطمینان حاصل شود، رفتار غیراخلاقی انتشاراتی و پژوهشی محسوب شده و مجله حق هرگونه اقدام قانونی را برای خود محفوظ می‌داند.

 

  • جعل داده‌ها: عبارت است از گزارش مطالب غیرواقعی و ارائه داده‌ها یا نتیجه‌های ساختگی به عنوان نتایج آزمایشگاهی، مطالعات تجربی و یا یافته‌های شخصی. ثبت غیرواقعی آنچه روی نداده یا جابجایی نتایج مطالعات مختلف مثال‌هایی از این تخلف است.
  • تحریف داده‌ها: عبارت است از ثبت و ارائه نتایج پژوهش به نحوی که جزئیات اجرای پژوهش یا فرایند جمع‌آوری داده‌ها دست‌کاری شود، یا داده‌هایی حذف یا تغییر یابد، یا برخی نتایج کوچک به منظور پنهان کردن واقعیات بزرگ‌تر، بزرگنمایی شود تا نتایج پژوهش به اهداف خاصی برسد یا نتایج ارائه شده مورد تردید قرار نگیرد.
  • سرقت علمی: شامل اقتباس نزدیک افکار و عبارات نویسندگان دیگر، کپی‌برداری در بیان اندیشه‌ها، شباهت‌های ساختاری در نوشتار یا انتساب ایده‌ها و نتایج دیگران بدون ارجاع مناسب، یا معرفی آن به عنوان یک پژوهش اصیل علمی است. حتی استفاده از یک جمله شخص دیگر یا جملات قبلی خود بدون ذکر منبع، سرقت علمی محسوب می‌شود.
  • دست‌کاری منابع: درج منابع متعدد در قسمت پایانی مقاله در حالی که در محتوای متن نامی از آن‌ها برده نشده یا درج منبع ساختگی برای هر قسمت از محتوای مقاله و یا به روز کردن عامدانه تاریخ منابع، غیرمجاز است.
  • اجاره علمی: منظور آن است که نویسنده، فرد دیگری را برای انجام پژوهش به کار گیرد و پس از پایان پژوهش، با دخل و تصرف اندکی آن را به نام خود به چاپ رساند.
  • انتساب غیرواقعی: منظور انتساب غیرواقعی نویسنده به موسسه، مرکز یا گروه آموزشی یا پژوهشی است که نقشی در اصل پژوهش مربوطه نداشته است.
  • ارسال مجدد: مقاله یا بخشی از آن که در یک نشریه داخلی یا خارجی در جریان داوری و چاپ است را نمی‌توان برای سایر نشریه‌ها ارسال مجدد کرد.
  • انتشار هم‌پوشان: نمی‌توان داده‌ها و یافته‌های مقالات پیشین خود با کمی تغییر در مقاله‌ای با عنوان جدید منتشر کرد.
  • سهیم کردن نادرست مؤلف دیگر: همه‌ی مؤلفان لیست شده در مقاله می‌بایست در انجام آن سهیم باشند.

 

مسئولیت های مدیر مسئول (Director  responsibilities)

  • پی گیری دسترسی آزاد اطلاعات به نشریه و گسترش نشر و اشاعه آن
  • نظارت و پی گیری امور کاری هیئت تحریریه و سردبیر نشریه
  • دخالت نکردن در فرآیند داوری علمی مقالات
  • دخالت نکردن در تصمیمات علمی هیئت تحریریه و سردبیر نشریه
  • رعایت حقوق مادی و معنوی نویسندگان، سردبیر، هیئت تحریریه، داوران، و عوامل اجرایی
  • تایید نهایی مطالب ارسالی به نشریه برای چاپ و انتشار به لحاظ حقوقی

مسئولیت‌های سردبیر و اعضای هیأت تحریریه (Editorial board responsibilities)

  • حفظ آزادی و اختیار عمل سردبیر نشریه در ایفای مستقلانه وظایف خود از قبیل رد یا پذیرش دست نوشته‌های واصله به کمک هیئت تحریریه و رعایت مسائل مربوط به شایستگی‌های علمی مقاله از جمله حفظ حقوق مادی و معنوی، اصالت پژوهش و نظر داوران و ویراستاران
  • تلاش برای ارتقاء و اجرای قوانین و دستورالعمل‌های اخلاق و سلامت پژوهش
  • دریافت مستندات مربوط به شرایط مندرج زیر در پذیرش مقاله از نویسنده(گان):
  • اعطای حق چاپ مقاله در نشریه پژوهشکده
  • اعلام تعارض منافع احتمالی
  • انتخاب داوران شایسته با توجه به زمینه تخصصی، تجربه علمی و کاری، و نیز احترام به درخواست‌های مستدل و منطقی نویسنده(گان) در مورد داوری مقاله توسط داوران خاص
  • اجتناب از آشکارسازی اطلاعات و مشخصات نویسنده(گان) و داوران در فرآیند ارزیابی مقاله و احتراز از ارائه اطلاعات مقاله و بحث درباره جزئیات آن با دیگران
  • جلوگیری از بروز هرگونه تضاد منافع (Conflict of interests) در روند داوری، که به طور بالقوه بر پذیرش و نشر مقالات ارائه شده تاثیر بگذارد.
  • بررسی دقیق آثار متهم به تخلفات پژوهشی واصله از داوران یا طرق دیگر، و در صورت نیاز اقدام بر اساس "دستورالعمل تخلفات پژوهشی"
  • مراحل برخورد رفتار غیر اخلاقی انتشاراتی و پژوهشی:
  • آگاه سازی هیأت تحریریه نشریه و ارسال نامه به نویسنده مسئول برای درخواست توضیح، بدون رفتار قضاوتی.
  • اختصاص فرصتی مناسب برای پاسخگویی نویسنده(گان) متهم به "رفتار غیر اخلاقی انتشاراتی و پژوهشی" و پیگیری موارد و تخلفات محرز شده تا آخرین مرحله
  • ارجاع موضوع به هیئت تحریریه در صورت دریافت توضیحات غیر قابل قبول از سوی نویسنده برای تصمیم گیری نهایی در خصوص پذیرش یا رد مقاله
  • مطابق با تصمیم نهایی هیئت تحریریه؛
  • تذکر کتبی به نویسنده مقاله و یادآوری خط مشی چاپ نشریه قبل از  انتشار، و یا در خواست اصلاح گزارش و انتشار متن عذرخواهی نویسنده در نشریه شماره بعد
  • اخطار به نویسنده مسئول و رد هر اثر دیگری از نویسنده‌ی متخلف
  • انتشار بیانیه عذرخواهی در شماره بعدی نسخه چاپی نشریه و ذکر آن در نسخه برخط (آنلاین) مقاله‌ای که تقلب و سرقت علمی در آن محرز شده است( سلب اعتبار Retraction).
  • تلاش برای بهبود مستمر کیفیت و تضمین درستکاری و صداقت محتوای نشریه و احترام به تشکیلات نشریه اعم از: (خوانندگان، نویسندگان، داوران صاحب امتیاز، مدیر مسئول، مدیر داخلی، کارکنان هیئت تحریریه و ناشر)
  • بررسی تمامی مقالات دریافتی در مدت زمان مناسب

مسئولیت‌های داوران (Reviewers’ responsibility)

  • کمک به بررسی کیفی، محتوایی و علمی مقالات در جهت بهبود و ارتقاء کیفی نشریه
  • به کارگیری دانش و تخصص حرفه ای در حوزه موضوعی مقاله و اعلام تصمیم نپذیرفتن مقاله به سردبیر نشریه در صورت وجود تضاد منافع اعم از منافع مشترک، مالی، سازمانی، شخصی و یا کمبود زمان برای داوری
  • اعلام نظر تخصصی و اصلاحی به طور روشن و واضح، بر اساس مستندات علمی و استدلال کافی در مهلت زمانی معین به سردبیر نشریه و نویسنده(گان) و دوری از اعمال نظر سلیقه‌ای، صنفی، نژادی و مذهبی در داوری مقاله
  • اجتناب از به کارگیری اطلاعات، بحث‌ها، تفاسیر و ایده‌های به دست آمده در فرآیند داوری مقاله یا اطلاعات منتشر نشده نویسنده(گان)، برای منافع شخصی
  • احترام به فرآیند محرمانه ارزیابی و خودداری از به کارگیری اطلاعات، بحث‌ها، تفاسیر و ایده‌های به دست آمده در فرآیند داوری یا استفاده از داده‌ها و مفاهیم جدید مقاله به له یا علیه پژوهش‌های خود یا دیگران یا برای انتقاد یا بی‌اعتبار سازی نویسنده(گان)
  • کمک به سردبیر نشریه در تهیه گزارش "رفتار غیر اخلاقی انتشاراتی و پژوهشی" مقالات دریافتی برای داوری
  • آگاه سازی سردبیر نشریه به‌ هنگام تاخیر در انجام داوری مقاله و درخواست تخصیص زمان بیشتر یا گزینش داور دیگر

مسئولیت‌ دفتر نشریات علمی – پژوهشی

  • تعیین و اعلام شفاف سیاست‌های انتشاراتی خود، به‌خصوص در رابطه با استقلال تصمیم‌گیری هیئت تحریریه، اخلاق انتشاراتی، صیانت از مالکیت فکری و حق چاپ (Intellectual property and copyright)، تضاد منافع، وظائف نویسندگان، داوران ، سردبیر و هیات تحریریه،  فرآیند داوری و تصمیم‌گیری، تقاضاهای تجدید نظر و شکایات، حفظ اسناد علمی فرآیند تصمیم‌گیری، حفظ اطلاعات نویسندگان و داوران، اصلاح یا حذف مقالات پذیرفته شده، و حل اختلاف بین شاکیان و متهمان به "رفتار غیراخلاقی انتشاراتی و پژوهشی" 
  • رصد و پیگیری شکایات تخلفات پژوهشی برای نشریات پژوهشکده
  • کمک برای اصالت و سلامت پژوهشی مقالات منتشره در نشریات پژوهشکده

کلیه مقاله‌های پذیرفته شده در فصلنامه روابط خارجی تحت مجوز Creative Commons منتشر می‌شود. بنابراین، نویسندگان و پژوهشگران مالک و صاحب حق‌مؤلف، مجوز نشر و چاپ مقاله تحت شرایط دسترسی آزاد بر اساس Creative Commons Attribution Non-Commercial : CC BY NC هستند. در واقع، حق‌مؤلف مقاله‌های منتشر شده در فصلنامه روابط خارجی تحت مجوز CC BY NC از آن نویسنده است و نویسنده مالک حق‌مؤلف است. مجوز کریتیو کامنز غیرتجاری (CC BY NC) اجازه کپی، چاپ، استفاده، بارگیری، توزیع، اشتراک‌گذاری و پخش مقاله را در هر شبکه و رسانه‌ای می‌دهد؛ به شرط آنکه: حق ‌معنوی مؤلف حفظ شود؛ نام اصل اثر درج گردد، مأخذ و منبع به درستی ذکر شده؛ و برای اهداف تجاری استفاده نشود.


 نحوه برخورد با رفتار غیراخلاقی انتشاراتی و پژوهشی

 

در صورتی که هر یک از رفتارهای غیراخلاقی نامبرده به عنوان یک اشتباه تلقی شود، بلافاصله به نویسندگان اطلاع داده می‌شود و امکان تصحیح برای آنان فراهم می‌گردد. اما در صورتی که عامدانه تشخیص داده شود، ضمن اطلاع به نویسندگان، مقاله رد خواهد شد و در صورت چاپ از روی سایت برداشته می‌شود. همچنین نام نویسندگان در لیست سیاه فصلنامه قرار می‌گیرد و مراتب طی یک نامه رسمی به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دانشگاه ها، مؤسسه ها و هر محلی که نویسندگان از امتیاز چاپ این مقاله استفاده کرده اند، اطلاع داده خواهد شد.

 

فصلنامه روابط خارجی تمامی مقالات ارائه شده را با دقت بررسی نموده و با هرگونه رفتار غیراخلاقی انتشاراتی و پژوهشی در هر مرحله از انتشار برخورد می‌نماید. در این راستا مقالات به محض ثبت در سامانه نشریه با نرم‌افزارهای مشابهت‌یاب سمیم نور، همیاب و ایران‌داک مورد بررسی قرار گرفته و درصد مشابهت به همراه مستندات مربوطه برای تصمیم‌گیری در اختیار سردبیر نشریه و داوران علمی قرار می‌گیرد.