مناسبات جمهوری اسلامی ایران و امارات: همکاری اقتصادی و واگرایی سیاسی (2020-1990)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی بخش علوم سیاسی دانشگاه شیراز

2 دانش‌آموخته مطالعات منطقه‌ای دانشگاه شیراز

چکیده

با توجه به حجم روابط تجاری جمهوری اسلامی ایران و امارات متحده عربی، دو کشور در بُعد اقتصادی همکاری مطلوب و نزدیکی داشته‌اند، اما در بُعد سیاسی دارای تنش‌هایی هستند. پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که «علل استمرار همکاری‌های اقتصادی ایران و امارات‌ به‌رغم مؤلفه‌های واگرایی سیاسی چه بوده است؟» فرضیه پژوهش این است که علل استمرار همکاری‌های اقتصادی، بین دو کشور با وجود تنش‌های سیاسی را می‌توان در وابستگی متقابل دو کشور در خلیج‌فارس در حوزه اقتصادی برشمرد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که علل استمرار همکاری دو کشور در حوزه اقتصادی، کنفدرالی بودن امارات و رقابت دبی و ابوظبی‌، امارات به‌عنوان گلوگاه اقتصادی و ایستگاه صادرات مجدد ایران، حضور تجار ایرانی و ثبت شرکت‌های اقتصادی در آن کشور، سرمایه‌گذاری ایران در امارات، نیاز اقتصادی ایران به امارات و بالعکس، سود امارات از دور زدن تحریم‌های ایران و... است که توانسته پاسخ مناسبی را به پرسش پژوهش ارائه دهد و فرضیه آن را تأیید کند. روش این مقاله تبیینی از نوع مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی است. هدف تأکید بر اهمیت وابستگی متقابل اقتصادی بین کشورها در کاهش تنش‌های سیاسی و استمرار همکاری‌های سیاسی و تأکید بر جایگاه دُبی در راهبرد اقتصاد سیاسی ایران است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Relations of I.R.Iran and the U.A.E: Economic Cooperation and Political Disintegration (1990-2020)

نویسندگان [English]

  • Ebrahim Abbassi 1
  • Mostafa Khosravy 2
1
2 MA Degree in the Regional Studies, Shiraz University
چکیده [English]

The volume of bilateral trade relations of the Islamic republic of Iran and the UAE show two countries have agreeable and favorable collaborations in economic dimension, but they have political conflicts. The present study uses a descriptive- explanatory method to answer this question: what are the reasons for the continuation of economic cooperation between Iran and the UAE in spite of the components of political divergence? The Hypothesis of this investigation is that the reason for the continuity of economic cooperation despite political conflicts is the interdependence of the two countries in the economic dimension in the Persian Gulf. The findings of this study show that the most important reasons of economic cooperation between two countries are: the UAE as confederacy, economic gate and as re-export station for Iran, Iranian commercial presentation and registration of economic companies in the UAE, investment of Iran and Iran’s economic need for the UAE and vice versa and the UAE’s revenues from Iran’s sanctions. The aim is to emphasize the important of economic interdependence between countries in reducing political tensions and continuing political cooperation and important of Dubai position in the strategy of Iran’s political economy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • UAE
  • Political Economy
  • Collaboration
  • Disintegration
اکبری‌خنجی نظام (1382)، مهاجرت و سازگاری-پژوهشی در مورد ایرانیان مقیم امارات عربی متحده، شیراز: انتشارات نوید شیراز.
بازدار شهناز؛ پیشگاهی‌فرد زهرا؛ فرجی‌راد عبدالرضا (1395)، «بررسی و اولویت‌بندی عوامل واگرایی اثرگذار در روابط ایران و کشورهای اسلامی پیرامونی»، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال ششم، شماره دوم، ص‌ص 177-151.
باقری حسین، رستمی روح‌الله (1393)، «توانمندی نظامی امارات عربی متحده و تأثیر آن بر امنیت ج.ا.ا»، فصلنامه مدیریت و پژوهش‌های دفاعی (دافوس)، سال سیزدهم، شماره 77، ص‌ص 72-33.
بلوکی مرتضی (1387)، «ایرانیان نقش بسزایی در رشد و شکوفایی دبی داشته‌اند»، مجله گزارش، شماره 196-195، ص‌ص 76.
پایور منوچهر (1388)، «بررسی سیاست دولت امارات متحده عربی در زمینه جذب سرمایه‌گذاری‌ خارجی»، فصلنامه مطالعات بین‌المللی، سال ششم، شماره 2، ص‌ص 147-131.
پیکرنگار عبدالله؛ جهانشاهی علی؛ حسینی سید حسین (1397)، «بررسی عوامل فرصت‌زا و تهدید آفرین در روابط با کشور امارات و نقش هریک بر هم‌گرایی و واگرایی»، فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک، سال شانزدهم، شماره 73، ص‌ص 108-87.
جعفری ولدانی اصغر (1374)، «نگاهی به مسائل داخلی امارات عربی متحده»، مجله اطلاعات سیاسی-اقتصادی، شماره 94-93، ص‌ص 53-45.
حسینی‌کاکلکی سید مصطفی (1392)، «بررسی تأثیر عوامل هم‌گرایی و واگرایی بر روابط جمهوری اسلامی ایران و امارات متحده عربی (2000-2013)»، پایان‌نامه، دانشگاه آزاد اسلامی شهرضا.
خبیری بابک و محمدی منوچهر (1396)، «تأثیر برجام بر جایگاه ایران در معادلات غرب آسیا»، فصلنامه مطالعات روابط ‌بین‌الملل، سال دهم، شماره 37، ص‌ص 104-83.
راستی عمران، مرادی اسکندر، اشرفی علی التیامی‌نیا رضا (1391)، «تأملی بر قلمروسازی و قلمروگستری امارات متحده عربی در خلیج‌فارس (با تأکید بر جدیدترین قلمروسازی‌ها)»، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال دهم، شماره 38، ص‌ص 71-31.
شفیعی مریم (1381)، «عوام‍ل‌ ه‍م‌گرایی‌ و واگ‍رای‍ی‌ اق‍ت‍ص‍ادی‌ ج‍م‍ه‍وری‌ اس‍لام‍ی‌ ای‍ران‌ و ام‍ارات م‍ت‍ح‍ده ع‍رب‍ی‌ (ب‍ا ت‍أک‍ی‍د ب‍ر ب‍ح‍ران‌‌ه‍ای‌ م‍ن‍طق‍ه‌ای‌ دو ده‍ه‌ اخ‍ی‍ر)»، پایان‌نامه، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرکز.
صالحی حمید (1390)، «ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت راﻫﺒﺮدی اﻣﺎرات ﻣﺘﺤﺪه ﻋﺮﺑﯽ ﺑﺎ ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان (2000-2011)»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال چهاردهم، شماره اول، ص‌ص 173-149.
صفوی سید یحیی، قنبری علی‌اصغر (1390)، «پیامدهای احداث جزایر مصنوعی امارات متحده عربی بر ایران در خلیج‌فارس»، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال هفتم، شماره سوم، ص‌ص 24-1.
عابدی‌اردکانی محمد، راستین‌دل نجیب الله (1396)، «راهبردهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در برقراری هم‌گرایی در خاورمیانه و موانع آن»، فصلنامه رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، سال هشتم، شماره 3، ص‌ص 175-146.
قربانی مژگان (1391)، «استقرار سپر دفاع موشکی آمریکا در خلیج‌فارس و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال دهم، شماره 38، ص‌ص 30-1.
کریم‌آبادی مظاهر (1393)، «بررسی روابط سیاسی ایران و امارات متحده عربی (1380-1390)»، ششمین همایش مجازی بین‌المللی، ص‌ص 342-325.
کوزانوف نیکلای (1391)، «تحریم‌های اقتصادی ایالات‌متحده علیه ایران: تضعیف توسط عوامل خارجی»، فصلنامه مطالعات منطقه‌ای: آمریکا‌شناسی- اسرائیل‌شناسی، ترجمه داوود نظرپور، سال سیزدهم، شماره چهارم، ص‌ص 199-175.
مرکز تحقیقات و بررسی‌های اقتصادی (1394)، «روابط تجاری ایران و امارات، چالش‌ها و رویکردهای پیشرو»، اتاق بازرگانی و صنایع معادن کشاورزی استان زنجان، ص‌ص 9-1.
همایونفر یحیایی (1374)، «امارات؛ بزرگ‌ترین دلال تجارت خارجی ایران»، ماهنامه گزارش، شماره 55، ص‌ص 26-24.
Baldwin, D. A. (1993), Neorealism and Neoliberalism: The Contemporary Debate, New York: Columbia University Press.
سایت‌های اینترنتی
آجورلو حسین (1396)، «نگاهی به چرایی سیاست‌های ضد ایرانی امارات»، مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌الملل ابرار معاصر تهران، (تاریخ مشاهده: 6/11/1396) در: www.tisri.org/default-2558.aspx
اتاق بازرگانی، صنایع، معدن و کشاورزی تهران (1393)، «نشست مشترک تجار امارات و ایران در اتاق تهران برگزار شد. بازگشت به دوران رونق تجاری»، (تاریخ مشاهده:3/8/1397)، در:.www.tccim.ir/ 36503
اتاق بازرگانی ایران و امارات (1394)، «آماده باش برای تجارت دو جانبه»، (تاریخ مشاهده:13/8/1397)، در:www.iremcc.ir/item/607.
اندیشکده راهبردی تبیین(1395)، «پشت پرده طرحِ دور زدن تنگه هرمز از طریق بندر فجیره»، (تاریخ مشاهده:10/10/1397)، در:.WWW.tabyincenter.ir/15882
باشگاه خبرنگاران جوان (1394)، «در گذرگاه سیاست خارجی ایران؛ تحلیلی بر روابط ایران و امارات متحده عربی/ شکل‌گیری زمینه‌های هم‌گرایی دو کشور»، (تاریخ مشاهده:17/11/1396)، در:www.yjc.ir/fa/news/5117314
تابناک (1397)، «دور جدید همکاری امارات متحده عربی با آمریکا با هدف سقوط ارزش پول ایران»، (تاریخ مشاهده:26/7/1397)، در:.www.tabnak.ir/ fa/news/798339
تابناک (1397)، «جنگ اقتصادی علنی امارات متحده عربی با ایران: مسئولین به دنبال شریک تجاری تازه باشند»، (تاریخ مشاهده:3/8/1397)، در:.www.tabnak.ir/ fa/news/798042
دنیای اقتصاد (1397)، «تحریم‌ها تأثیری در روابط بانکی با ایران ندارد»، (تاریخ مشاهده:18/8/1397)، در:
www.donya-e-eghtesad.com/fa/tiny/news
دیپلماسی ایرانی (1394)، «اخراج ایرانی‌ها از دبی به ضرر کیست؟»، (تاریخ مشاهده:18/8/1397)، در: www.irdiplomacy.ir/fa/news/1956966.
سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران (بی‌تا)، www.investiniran.ir.
سایت گمرک جمهوری اسلامی ایران، (تاریخ مشاهده:22/6/1397)، در:www.irica.gov.ir.
سایت سازمان توسعه و تجارت ایران، (تاریخ مشاهده:30/4/99)، در:www.tpo.ir
عصر ایران (1391)، «صندوق بین‌المللی پول: تحریم‌های ایران رشد اقتصادی امارات را کاهش می‌دهد»، (تاریخ مشاهده:13/8/1397)، در:www.asriran.com/ fa/news/215573
مدیریت کل اوپک و روابط با مجامع انرژی (1392)، «نقش امارات در جنگ سرد آمریکا علیه ایران»، ترجمه سید محمدرضا غفاری، (تاریخ مشاهده:24/11/1396) در:
.www.mop.ir/portal/home /event/37264/23784/32661
مشرق نیوز (1397)، «آیا طرح کشورهای عربی برای دور زدن «تنگه هرمز» عملی است؟»، (تاریخ مشاهده: 10/10/1397)، در:.www.mashreghnews.ir/ news/873278
وزاره الاقتصاد الامارات المتحده العربیه، (تاریخ مشاهده:19/6/1397)، در:.www.economy.gov.ae
ایران و الامارت...(2017)، «صفقات بملیارات الدولارات و علاقات تجاریه ضخمه»(تاریخ مشاهده:25/11/1396)، در:www.alaraby.co.uk/economy/2017/5/31.
Vakli, Sananm (26November2019), UAE-IRAN relations: thaking a turn for the better?, Gulf Monitor, https://castlereagh.net
https://www.Trademap.org
https://data.wordbank.org
دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 41
این شماره فصلنامه روابط خارجی با تأخیر و در سال 1399 منتشر می‌شود. به دلیل رعایت تسلسل شمارگان فصلنامه، تاریخ آن به سال 1398 است.
خرداد 1398
صفحه 37-65