رقابت چابهار و گوادر: از تصور تا واقعیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر پژوهشکده مطالعات راهبردی و دانش‌آموخته دوره دکتری رشته روابط بین‌الملل دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز

2 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی. تهران، ایران

چکیده

از زمان امضای موافقت‌نامه سه‌جانبه میان کشورهای ایران، افغانستان و هند برای «توسعه همکاری بر محور بندر چابهار»، این مفروض که توسعه این بندر در تقابل با بندر گوادر قرار دارد، به‌طور گسترده‌ای مطرح‌ شده است. بر این اساس مقاله حاضر، در تلاش بوده است با بهره‌گیری از نظریه منطقه‌گرایی، طرح‌های همگرایانه با محوریت چابهار و گوادر را در قالب روند همگرایی آسیایی بررسی کند. پرسش‌های اساسی پژوهش حاضر این بوده است که «با توجه به نظریه منطقه‌گرایی جدید، دولت‌های میزبان چه جایگاهی را در روند توسعه همگرایی دو بندر چابهار و گوادر دارند و چه اهدافی را دنبال می‌کنند و الگوی حاکم بر روابط ایران و پاکستان، چه اثراتی بر روند همکاری‌های آینده‌محور این دو بندر بر جای خواهد گذاشت؟» فرضیة این مقاله در پاسخ به پرسش‌های مطرح این بوده است که بر طبق تحلیل‌های رایج درباره بندرهای چابهار و گوادر، دو کشور چین و هند تنها متغیر مستقل و اثرگذار بوده و به نقش کشورهای میزبان همچون ایران و پاکستان کمتر توجه شده است؛ این در حالی است ‌که رقابت یا همکاری این دو بندر تا حد زیادی از کمیت و کیفیت رابطه بین ایران و پاکستان متأثر بوده است. با وارد کردن رابطه ایران و پاکستان و کاوش در ارتباط بنادر چابهار و گوادر، نتایج متفاوتی حاصل شد که برخلاف تحلیل‌های رایج، وجود ظرفیت همکاری بین این بندرها را نشان‌ داده است. روش پژوهش این مقاله، کیفی و با تأکید بر مطالعات اسنادی بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Chabahar & Gwadar Competition: From Imagination to Reality

نویسندگان [English]

  • Zahra Tohidi 1
  • Ali Tabatabaee 2
1 Researchet at Research Institute of Strategic Studies
2 Assistant Professor at Islamic Azad University of Central Tehran Branch
چکیده [English]

Since the signing of the tripartite agreement between Iran, Afghanistan and India on the development of cooperation on the Cahabar port, the assumption that the development of the port is in conflict with the Gwadar port has been widely discussed. In this paper, the development projects of the Chabahar and Gwadar ports are compared within the framework of regional integration theories. The key question is, what are the aims and positions of the host in the development process of the two ports of Chabahar and Gwadar, and what impact will the pattern of Iran-Pakistan relations have on the future cooperation of these two ports? The hypothesis is that in the current analysis of the Chabahar and Gwadar ports, the role of China and India has been cited as the only independent and influential variable, and the role of host countries such as Iran and Pakistan has received less attention; While the competition or cooperation between the two ports is largely influenced by the dynamics of the relationship between Iran and Pakistan. By incorporating the Iran-Pakistan relationship in analyzing the relationship between the Chabahar and Gwadar ports, different results show the capacity of cooperation between these ports. The research method of this article is qualitative with emphasis on documentary studies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Chabahar Port
  • Tripartite Agreement
  • Iran
  • Pakistan
  • Gwader Port

مراجع

احمدی، حمیدرضا. محمدی، ابراهیم (1396). تبیین مدل ژئوپلیتیک روابط ایران و پاکستان. پژوهش‌های جغرافیای انسانی. (٤٩).صص 323-307.
خبرگزاری مهر (١٣٩٦). ١٢ آذر. بندر چابهار باید کانون تولید شود.
رجب‌نژاد، عطاء‌الله. عبدی، ناصر (1396). تبیین پیامدهای ژئوپلیتیکی سرمایه‌گذاری چین در گوادر بر بندر چابهار. فصلنامه جغرافیا و توسعه. (٤٦). صص 206-185.
ساسانی، خان‌ملک (١٣٦٢). دست پنهان سیاست انگلیس در ایران. تهران: انتشارات بابک.
عسکری، حامد (١٣٩٥). بندر چابهار و منطقه. فصلنامه روابط خارجی. تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک. سال هشتم. ١ (٢٩).
لمانت، کریستوفر (١٣٩٦). روش‌های پژوهش در روابط بین‌الملل. مترجم: علیرضا طیب. تهران: انتشارات چاپخش.
ماهنامه مناطق آزاد (1370). محدوده منطقه آزاد تعیین شد. (٦).
محرابی، علیرضا. اقتدارنژاد، محمد (1393). مدل تبیینی ژئوپلیتیک پاکستان در حوزه رقابت و همکاری با جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه مطالعات شبه قاره دانشگاه سیستان و بلوچستان.(٢٠).صص 223-199.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1373). اساسنامه سازمان منطقه آزاد تجاری- صنعتی چابهار.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1396). قانون موافقت‌نامه تأسیس دالان حمل‌ونقل و گذر بین‌المللی بین دولت‌های جمهوری اسلامی ایران، جمهوری اسلامی افغانستان و جمهوری هند.http://rc.majlis.ir/fa/law/show/1040897
مشیرزاده، حمیرا (١٣٩٥). تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
نصیری، حسین (1392). تعامل منطقه‌ای، ملی و جهانی؛ ظرفیت‌سازی پایدار برای توسعه و امنیت ملی. تهران: مرکز آموزش و پژوهش‌های بین‌المللی.
ویسی، هادی (1388). جایگاه خلیج‌فارس در تحولات ژئواکونومی جهان (مطالعه موردی: صادرات گاز طبیعی ایران). فصلنامه علوم سیاسی. (۴۶).
ویسی، هادی (1396). بررسی رقابت‌های ژئوپلیتیکی و ژئواکونومی پاکستان و ایران در ایجاد کریدور شمالی- جنوبی اوراسیا: مزیت‌ها و تهدیدها. فصلنامه ژئوپلیتیک. 13 (۱)، 124-101.
Abnett, William B. (2004). China’s WTO Accession:The Road to Implementation, Asia Policy, 32-43. From: http://foreignpolicy.com/ 2016/02/05/chabahar-port-a-win-for-south-asia.
Ahmad, J. (2018). The Pakistan Problem: Why America Can't Easily Cut Ties with Islamabad. The Nationa Iinteres. Retrieved January 18, 2018, from: http:// nationalinterest. org/ feature/ the- pakistan- problem- why- america- cant-easily-cut-ties-24130.
Baldwin, Richard. 2012. Trade And Industrialisation After Globalisation’s 2nd Unbundling: How Building And Joining, Washington D.C: National Bearue Of Economic Research.
Brink, Tobias. 2012. Perspectives on the Development of the Private Business Sector in China, China: An International Journal, 1-19.
Conrad, Portia B. 2017. China's Access to Gwadar Port: Strategic Implications and Options for India, The National Maritime Foundation of India, 13 (1): 55-62.
Daniels, Rorry. 2013. Strategic Competition in South Asia: Gwadar, Chabahar, and the Risks of Infrastructure Development, the National Committee on American Foreign Policy,35 (2).
DAWN (2017). Pakistan extends support to China's One Belt One Road. From: https://www.dawn.com/news/1331466.
Dawn (2015). Parliament calls for neutrality in Yemen conflict. from: https://www.dawn.com/news/1175090.
Dent, Christopher M. 2016. East Asian Regionalism, London: Taylor & Francis.
Freeman, Carla P (2017). New strategies for an old rivalry? China–Russia relations in Central Asia after the energy boom, The Pacific Review, 1-20.
Griffiths, Martin (2005). Encyclopedia of international relations and global politics, London: Routledge.
Iran goes to Pakistan with Chabahar Link plan, Deccanherald.May 27 2019. In: www.deccanherald (DH). Com.
Husain, Ishrat. Elahi, Muhammad Ather (2015). The Future of Afghanistan-Pakistan Trade Relations, U.S. Institute of Peace. From: https://www. usip.org/publications/2015/08/future-afghanistan-pakistan-trade-relations.
Khurram, Husain (2018). CPEC master plan revealed, DAWN. From: https:// www.dawn.com/news/1333101.
Lim, Alvin Cheng-Hin (2017). The Moving Border of the China-Pakistan Economic Corridor, Geopolitics, Vol: 22.
Malik, J. Mohan (2001). South Asia in China's Foreign Relations, Pacifica Review:Peace, Security & Global Change, 13 (1).
Mattli, walte (1999). Logic of Regional Integration:Europe and Beyond, London: Cambridhe University Press.
Mehar, A. (2017). Infrastructure development, CPEC and FDI in Pakistan: is there any connection?. Transnational Corporations Review, 9, 232-241. Retrieved Aug 10, 2017, from: http://www.tandfonline. com/doi/ abs/10.1080/19186444.2017.1362857?journalCode=rncr20&.
NDRC (2015).Vision and Actions on Jointly Building Silk Road Economic Belt and 21st-Century Maritime Silk Road, Beijing: the National Development and Reform Commission People's Republic of China. From: http:// en.ndrc.gov.cn/newsrelease/ 201503/t20150330_ 669367. html.
Norman, J.N (2010). The Oil Card: Global Economic Warfare in the 21st Century, Trine Day.
Osmani, Rohullah (2016). Chabahar Port: A Win for South Asia, Foreign Policy.
Panneersevam, Prakash (2018). Maritime Component of China–Pakistan Economic Corridor (CPEC): India–China Competition in the Arabian Sea, the National Maritime Foundation of India, (14).
Risse,Thomas; Börzel, Tanja (2007). Theorizing Regionalism: Cooperation, Integration, and Governance, Oxford: Oxford University Press.
Söderbaum, Fredrik; T. Shaw (2003).Theories of New Regionalism, Palgrave Macmillan UK.
Tiezzi, Shannon (2016). China Powers up Pakistan: The Energy Component of the CPEC, The Diplomat. From: https://thediplomat.com/2016/01/ china-powers-up-pakistan-the-energy-component-of-the-cpec/.
Weber, Douglas (2006). Regional Integration in East Asia and Eroupe. London: Routledge.
World bank (2017). Afghanistan trade statistics. From: https://wits.worldbank. org/ CountryProfile/en/AFG.
EIA (Energy Information Administration) (20106). International Energy Data and Analysis: China, Full Report, May 2016.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار