چرایی و پیدایی محور مقاومت و تحلیل ساختاری مسائل مرتبط از منظر آینده‌نگاری راهبردی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه علوم سیاسی و مطالعات انقلاب اسلامی دانشگاه شاهد، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری آینده پژوهی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی، تهران، ایران

چکیده

جمهوری اسلامی ایران، از ابتدای پیدایش مطابق با اصول مکتبی خود و با پشتیبانی قانون اساسی، همواره به دنبال حمایت مادی و معنوی از جریان‌های مقاومت اسلامی و نهضت‌های آزادی‌بخش بوده و در این مسیر متحمل هزینه‌های بسیاری نیز شده است. موفقیت‌های مقاومت اسلامی لبنان در مقابل رژیم صهیونیستی، شکل‌گیری بسیج مردمی (حشد الشعبی) در عراق برای مقابله با گروه تروریستی داعش ، در کنار رشد فکری و سیاسی سال‌های اخیر مردم کشورهای منطقه غرب آسیا و گره خوردن مطالبات ایشان با آرمان‌هایی چون استقلال‌طلبی، عدالت‌جویی، اسلام‌خواهی، کوتاه کردن دست قدرت‌های مداخله‌گر از منطقه، در کنار خیزش بیداری اسلامی مردم ستمدیده در کشورهایی مانند بحرین، یمن، فلسطین، سوریه و ... همگی فرصت مناسبی را فراهم آورده است تا بتوانیم با نگاهی ژرف‌تر، به تحلیل چرایی و پیدایی جبهه مقاومت و مبانی فکری آن در حوزه سیاست خارجی بپردازیم و از منظر آینده‌نگاری راهبردی و ابزارهای مرتبط با آن، مؤلفه‌های این جبهه را بررسی نماییم. در این پژوهش با استفاده از روش‌های آینده‌نگاری راهبردی، در ابتدا از طریق پویش محیطی به شناسایی پدیده‌ها و مسائل مرتبط با چرایی و پیدایی جبهه مقاومت پرداخته‌شده است و پس‌ازآن با استفاده ازنظر خبرگان، اولویت‌های مهم این مسائل دسته‌بندی‌شده‌اند. در پایان نیز با کمک روش تحلیل تأثیر متقابل و نرم‌افزار میک‌مک، عوامل کلیدی اثرگذار و تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم آن‌ها ارزیابی و مهم‌ترین مسائل مرتبط با چرایی و پیدایی محور مقاومت موردبررسی قرارگرفته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Emergence of the resistance axis and structural analysis of related issues, from the perspective of Strategic foresight

نویسندگان [English]

  • Mohammad Rahim Eivazi 1
  • Mohammad Hadi Ghasemi 2
1 Professor, Department of Political Science and Islamic Revolution Studies, Shahed University, Tehran, Iran
2 PhD Student in Futures Studies, Supreme National Defense University and Strategic Research, Tehran, Iran
چکیده [English]

Since the beginning, Islamic Republic of Iran, according to its essential ideological principles and with the sanctioned support of its Constitution, has always sought material and spiritual aid to Islamic resistance and liberation movements; and has consequently incurred many costs in this direction. The successes of the Lebanese Islamic Resistance against the Zionist regime, the formation of a popular mobilization in Iraq to confront the terrorist group ISIS, the intellectual and political growth of the West Asian nations in recent years; regional demands tied to ideals such as independence, justice, and Islamism; dealing with interventionist powers; as well as the rise of the Islamic awakening of the oppressed people in countries such as Bahrain, Yemen, Palestine, Syria, etc.; have all provided a critical opportunity to throughly analyze the emergence of the resistance front and its reasons.This study discusses intellectual foundations in the field of foreign policy, and examines the components of this front, from the perspective of strategic foresight and its related tools. By employing strategic foresight methods, through environmental scanning, the phenomena and issues related to emergence of the resistance front have been identified, and priorities of these issues have been categorized. Finally, by utilizing cross impact analysis method and MicMac software, key factors and their direct and indirect effects of assessment are evaluated. Hence, the most important issues related to the emergence of the resistance axis are investigated.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Resistance Front
  • Islamic Republic of Iran
  • National Security
  • Strategic Foresight
  • Structural Analysis

مراجع

حیدری‌فر، محمد رئوف (1399). ساختار چندقطبی و معادلات جدید منطقه غرب آسیا در سلسله‌مراتب روابط ژئوپلیتیکی قرن بیست و یکم (درس‌هایی از خاورمیانه). فصلنامه روابط خارجی، 12 (4)، 675-706.
            خلیلی شورینی، سهراب (1389). روش‌های پژوهش آمیخته. انتشارات دانش‌پژوه: تهران.
دانایی‌فرد، حسن. الوانی، سید مهدی. آذر، عادل (1396). روش‌شناسی پژوهش کمّی در مدیریت: رویکردی جامع. چاپ دوازدهم، انتشارات صفار.
ربانی، طاها (1391). کاربرد رویکرد آینده‌پژوهی و تفکر راهبردی در برنامه‌ریزی توسعه شهری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
رنجبر، هادی (۱۳۹۱). نمونه‌گیری در پژوهش‌های کیفی. فصلنامه علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران، (250).
زالی، نادر (1392). آینده‌نگاری راهبردی در برنامه‌ریزی و توسعه منطقه‌ای تهران. پژوهشکده مطالعات راهبردی.
سلیمی، حسین. شریعتی، مجتبی (1393). منافع ملی جمهوری اسلامی ایران، تداوم یا انقطاع حمایت از نظام کنونی سوریه. فصلنامه سیاست دفاعی، (89).
شاهقلیان قهفرخی، رضا. سلیمانی، باقر (1399). شناسایی مؤلفه‌های حمایت از نهضت‌های آزادی‌بخش و محور مقاومت و تأثیرسنجی آن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه آفاق امنیت، 13(48).
            عمید زنجانی، عباسعلی. توکلی، محمدمهدی (1391). مبانی دینی اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه حقوق، (26).
عیوضی، محمدرحیم (1399). شناخت‌شناسی منافع متقابل در محور مقاومت. فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام، 21(4)، 5-30.
قدیری، روح‌الله (1384). بررسی چند تجربه ملی در آینده‌نگاری، مجموعه مقالات دومین کنفرانس مدیریت تکنولوژی، تهران.
مولایی، محمدمهدی. طالبیان، حامد. قراری، فریما (1396). تحلیل ساختاری به روش میک‌مک در آینده‌نگاری راهبردی. دو فصلنامه آینده‌پژوهی ایران، 2(1).
ناظمی، امیر (1384). متغیرهای تأثیرگذار بر انتخاب حوزه‌های هدف یک پروژه آینده‌نگاری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت تکنولوژی، دانشگاه علامه طباطبائی.
نوروزی، محسن. فیاضی، داوود. سیف، حامد (1400). آینده‌پژوهی عوامل مؤثر بر محور مقاومت با تأکید بر ناآرامی‌های اجتماعی عراق و لبنان. فصلنامه علمی راهبرد دفاعی، 19(74).
نوروزی، محسن و عله‌پور، مهرداد (1400). آینده‌پژوهی ‌رویکردهای ‌ایالات‌متحده ‌و ‌چین ‌در‌ حوزه ‌راهبردی ‌ایندوپاسیفیک ‌و ‌راهکارهای‌ تحصیل ‌منافع ‌ملی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه روابط خارجی، 13(3)، 533-570.
 
            Godet, M. Meunier, M. Roubelat, F. (2003). Structural analysis with MICMAC method and actors’ strategy with MACTOR method, Futures Research Methodology, No. 2.
Godet, M. (1994). From anticipation to action: a handbook of strategic prospective. UNESCO Publishing.
            Gordon, Theodore. (1994), Trend Impact Analysis, AC/UNU Millennium project.
IISS institute, (2019). Iran’s Networks of Influence in the Middle East. [Electtronic Version]. Retrieved January 7, 2020, from https://www.iiss.org/publications/strategic-dossiers/iran-dossier.
Silva, M. (2015). A systematic review of foresight in project Management literature. Procedia Computer Science, 64, 792-799. doi: 10.1016/j.procs.2015

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار