الگوهای دوستی و دشمنی و روابط عربستان سعودی و سوریه در مجموعه امنیتی غرب آسیا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کاندیدای دکتری مطالعات منطقه ای، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استادیار گروه مطالعات منطقه‌ای، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

روابط عربستان سعودی و سوریه از زمان ورود دو کشور به عرصه دولت‌های ملی فراز و نشیب‌های متعددی را تجربه کرده است. حضور ریاض و دمشق در اردوگاه‌های رقیب در دوران جنگ سرد زمینه‌ساز واگرایی در مناسبات دوجانبه بود. با روی کارآمدن حزب بعث در سوریه، روابط دو طرف متشنج شد. پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و گذار مناسبات تهران و دمشق به مرحلة اتحاد راهبردی نیز از سوی رهبران سعودی بر مبنای نشانه‌های تهدیدآمیز ادراک گردید. از این‌رو، با آغاز بحران سوریه، ریاض به یکی از حامیان اصلی جنگ نیابتی و سیاست تغییر رژیم تبدیل شد. با این حال، با تسریع روند حل‌وفصل سیاسی بحران و شروع دورة بازسازی اقتصادی، سعودی‌ها نیز به‌مانند سایر کشورهای حوزه غرب آسیا و شمال آفریقا مسیر عادی-سازی روابط با دمشق را در پیش گرفته‌اند. پرسش اصلی مقاله حاضر این است که چرا وضعیت واگرایی، سویه غالب در روابط بین عربستان سعودی و سوریه بوده است؟ در این ارتباط با بهره‌گیری از گزاره‌های نظریه مجموعه امنیتی منطقه‌ای این فرضیه به آزمون گذاشته می‌شود که نقش‌های متفاوت ریاض و دمشق در مجموعه امنیتی غرب آسیا از جمله موضع متمایز آنها در قبال مسئله رژیم صهیونیستی- فلسطین، دگرسازی ریاض در برابر محور مقاومت و ژئوپلیتیک شیعه و فقدان همسبتگی فرهنگی، مذهبی، نژادی، واگرایی را به سویه غالب در روابط دو طرف تبدیل کرده است. مقاله حاضر توصیفی و تحلیلی بوده و اطلاعات موردنیاز به روش کتابخانه ای و مراجعه به منابع اینترنتی معتبر گردآوری می شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Patterns of Friendship and Hostility and Saudi Arabia - Syria Relations in West Asian Security Complex

نویسندگان [English]

  • Seyed Morteza Oreizi Maybodi 1
  • Seyed Hamzeh Safavi 2
1 PhD Candidate in Regional Studies, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Regional Studies Department,, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran
چکیده [English]

Relations between Saudi Arabia and Syria have experienced many ups and downs since the two countries entered the realm of national governments. The presence of Riyadh and Damascus in rival camps during the Cold War paved the way for divergence in bilateral relations. With the rise of the Ba'ath party in Syria in 1963, relations between the two sides became strained. with the beginning of the Syrian crisis, Riyadh became one of the main supporters of proxy war and the policy of regime change. However, with the acceleration of the political settlement of the crisis and the beginning of the period of economic reconstruction, the Saudis, like other countries in West Asia and North Africa, have taken the path of normalizing relations with Damascus. The main question of the present article is Why has the situation of divergence been the dominant strain in the relations between Saudi Arabia and Syria ? In this regard, using the propositions of the regional security complex theory, the hypothesis is tested that the different roles of Riyadh and Damascus in the West Asian security complex, including their distinct position on the issue of the israel-Palestinian conflict, the transformation of Riyadh against The axis of resistance and Shiite geopolitic and the lack of cultural, religious, racial, divergence have become the dominant aspects of bilateral relations. The present article is descriptive and analytical and the required information is collected by library method and referring to valid internet sources.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Saudi Arabia
  • Syria
  • Regional Security Complex
  • Iran
  • Axis of Resistance
  • Arab World

مراجع

احمدیان، حسن (1395)، تحول در سیاست منطقه­ای عربستان؛ آورده­های ملک سلمان، فصلنامه روابط خارجی، سال هشتم، شماره 4، صص 122-97.
ایوب، محمد (1394)، خاورمیانه از فروپاشی تا نظم­یابی، ترجمه مهدی زیبایی و سجاد بهرامی­مقدم، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
بختیاری، تهمینه (1396)، قبایل و چالش­های قدرت: ریشه­های بحران در غرب آسیا، جوامع قبیله‌ای، نقطه ثقل رخدادهای سوریه، خبرگزاری صدا و سیما.
داداندیش، پروین و کوزه گر کالجی، ولی (1389)، بررسی انتقادی نظریه مجموعه امنیتی منطقه­ای با استفاده از محیط امنیتی منطقه قفقاز جنوبی، فصلنامه راهبرد، شماره 56.
درج، حمید و امام­جمعه­زاده، سیدجواد (1396)، تجزیه و تحلیل رویکرد عربستان سعودی نسبه به تحولات سوریه، فصلنامه رهیافت­های سیاسی و بین­المللی، سال هشتم، شماره 4، صص 120-86.
سایکل، امین (1398)، جهان عرب و ایران، منطقه آشوبناک در حال گذار، ترجمه بهمن محمودی­نیا، علی­اصغر محمدعلیزاده و عباس جوادیان، تهران: نشر مخاطب.
شیرودی، مرتضی؛ شاه­علی، احمدرضا و جمشیدی­فرد، کرم (1398)، جدال جانشینی گفتمان­های مقاومت شیعی و گفتمان تکفیری بر امنیت سنتی غرب آسیا، فصلنامه سپهر سیاست، سال ششم، شماره 22.
مرادی، اسداله و شهرام­نیا، امیرمسعود (1394)، بحران سوریه و امنیت منطقه­ای جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه پژوهش­های راهبردی سیاست، سال چهارم، شماره 15.
مفیدی­احمدی، حسین و کاظمی، علی­اصغر (1396)، ائتلاف­سازی منطقه­ای پسابرجام، فصلنامه روابط خارجی، سال نهم، شماره 4، صص 132-103.
نجفی، رحمان و قلخانباز، خلیل (1395)، دلایل و نشگانگان رویکرد تهاجمی عربستان علیه جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه روابط خارجی، سال نهم، شماره 3، صص. 162-129.
هاشمی، فاطمه (1390)، امنیت پایدار در خلیج­فارس، موانع و سازوکارها، فصلنامه ژئوپلیتیک، دوره هفتم، شماره 21.
 
 
Abu Amer, Adnan (2019), What is behind the Saudi campaign against Hamas? AlJazeera, https://www.aljazeera.com/opinions/2019/9/23/what-is-behind-the-saudi-campaign-against-hamas
Aftandilian, Gregory (2021), Kurdish Dilemmas in Syria, Arab Center Washington DC (ACW).
Al-Rawi, Waleed and Jensen, Sterling (2014), Syria’s Salafi NetworksMore Local Than You Think, National Defense University.
Asseburg, Muriel and Henkel, Sarah Charlotte (2021), Normalisation and Realignment in the Middle East, Stiftung Wissenschaft und Politik.
Blanga, Yehuda (2017). Saudi Arabia's Motives in the Syrian Civil War. Middle East Policy, 24(4), 45-62.
Buzan, Barry; Wæver, Ole and De Wilde, Jaap (1998), Security: A New Framework for Analysis, Lynne Rienner Publishers.
Buzan, Barry and Wæver, Ole (2003), Regions and Powers; The Structure of International Security, Cambridge University Press.
El-Sherbiny, Eman (2020), Sudan weakened by US demands on compensation & ties with Israel, The Africa
Report, https://www.theafricareport.com/48548/sudan-weakened-by-us-demands-on-compensation-ties-with-israel/
Hearst, David (2017), How Saudi tried to use the Kurds to clip Iran's wings, Middle East Eye.
Kabalan, Marwan (2018), Why Saudi Arabia’s foreign policy is failing, https://www.aljazeera.com/opinions/2018/11/21/why-saudi-arabias-foreign-policy-is-failing
Middle East Monitor, (2020), Saudi Arabia and other Gulf States to fund US 'deal of the century', https://www.middleeastmonitor.com/20200128-saudi-arabia-and-other-gulf-states-to-fund-us-deal-of-the-century/
Mann, Joseph (2006), The Syrian Neo-Ba‘th Regime andthe Kingdom of Saudi Arabia, 1966–70, Middle Eastern Studies,Vol. 42, No. 5.
Minority Rights Group, (2018), Profile Kurds, Available at: https://minorityrights.org/minorities/kurds-5/
Pettengill, Julia and Ahmed, Houriya (2011), Regional Actors and the Fatah-Hamas Unity DealShifting Dynamics in the Middle East? The Henry Jackson Society.
Salafi Islam, (2016), ibn Taymiyyah's Fatwa Against the Alawites, https://www.salafi-islam.com/ibn-taymiyyahs-fatwa-against-the-alawi/
Sands, Phil (2009), New Chapter for Syria-Saudi Relations, The National News, https://www.thenationalnews.com/world/mena/new-chapter-for-syria-saudi-relations1.525032?gclid=EAIaIQobChMIqrHblv2C8wIVCap3Ch0wfQNXEAMYASAAEgL3M_D_BwE
Soage, Ana Belén (2017), Islamism in the Middle East Sectarian Conflict, The Middle East Institute.
Tianshe, Chen (2010), Support or Hostility: the Relationship between Arab Countries and Hamas, Journal of Middle Eastern and Islamic Studies (in Asia), Vol. 4, No. 2.
Van Wilgenburg, Wladimir (2019), Former Saudi army commander says Riyadh has always supported the Kurds, https://www.kurdistan24.net/en/story/20106-Former-Saudi-army-commander-says-Riyadh-has-always-supported-the-Kurds

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار